ReadyPlanet.com
bulletรับฟ้องคดีแพ่ง/อาญา
bulletพระราชบัญญัติ
bulletป.แพ่งและพาณิชย์
bulletป.อาญา ฎีกา
bulletป.วิอาญา
bulletป.วิแพ่ง
bulletป.กฎหมายที่ดิน
bulletป.รัษฎากร
bulletฟ้องหย่า
bulletอำนาจปกครอง
bulletนิติกรรม
bulletคดีมรดก
bulletอายุความฟ้องร้องคดี
bulletครอบครองปรปักษ์
bulletเอกเทศสัญญา
bulletเกี่ยวกับแรงงาน
bulletเกี่ยวกับคดีอาญา
bulletคดียาเสพติดให้โทษ
bulletตั๋วเงินและเช็ค
bulletห้างหุ้นส่วน-บริษัท
bulletคำพิพากษาและคำสั่ง
bulletทรัพย์สิน/กรรมสิทธิ์
bulletอุทธรณ์ฎีกา
bulletเกี่ยวกับคดีล้มละลาย
bulletเกี่ยวกับวิแพ่ง
bulletเกี่ยวกับวิอาญา
bulletการบังคับคดี
bulletคดีจราจรทางบก
bulletการเล่นแชร์ แชร์ล้ม
bulletอำนาจหน้าที่ระหว่างศาล
bulletมรรยาททนายความ
bulletถอนคืนการให้,เสน่หา
bulletข้อสอบเนติบัณฑิต
bulletคำพิพากษา 2550
bulletทรัพย์สินทางปัญญา
bulletสัญญาขายฝาก
bulletสำนักทนายความ
bulletป-อาญา มาตรา1- 398
bulletภาษาอังกฤษ
bulletการสมรสและการหมั้น
bulletแบบฟอร์มสัญญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2551-อาญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2551-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-วิ-แพ่ง
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-วิ-อาญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-อาญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2549-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2548-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2547-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2546-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2545-แพ่งพาณิชย์
bulletนิติกรรมสัญญา
bulletพระธรรมนูญศาล
bulletทรัพย์สิน-สามีภริยา
bulletบิดามารดา-รับรองบุตร
bulletคดีครอบครัว
bulletสัญญาระหว่างสมรส
bulletสิทธิครอบครองที่ดิน
bulletสัญญาซื้อขาย
bulletแปลงหนี้ใหม่
bulletการได้กรรมสิทธิ์
bulletคดีเรื่องบุตร
bulletเช่าซื้อรถยนต์
bulletถอนผู้จัดการมรดก
bulletฟ้องค่าทดแทน
bulletฟ้องหย่า-ฟ้องหย่า
bulletสินสมรส-สินสมรส
bulletบันดาลโทสะ
bulletเบิกความเท็จ
bulletสิทธิ-สัญญาเช่า
bulletค้ำประกัน
bulletเจ้าของรวม
bulletจำนอง
bulletลูกหนี้ร่วม
bulletคำพิพากษาฎีกาทั่วไป
bulletกระดานถาม-ตอบ
bulletป-กฎหมายยาเสพติด2564
bulletขนส่งทางทะเล
bulletสมรสเป็นโมฆะ
bulletสามีภริยา
bulletตัวการไม่เปิดเผยชื่อ
bulletทนายความของสภาจัดให้
bulletอาวุธปืน
bulletรับช่วงสิทธิ
bulletแพ่งมาตรา1-1755




หมิ่นประมาท ความหมาย โทษตามกฎหมาย และแนวคำวินิจฉัย

คำพิพากษาศาลฎีกานี้มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับความผิดฐานหมิ่นประมาท โดยเฉพาะในกรณีการโพสต์ข้อความผ่านโซเชียลมีเดีย ศาลวินิจฉัยว่าการโพสต์หลายครั้งในต่างวันเวลาแม้มีเนื้อหาคล้ายกัน แต่ถือเป็นการกระทำหลายกรรม ต้องลงโทษแยกทุกครั้งตามกฎหมายอาญา กรณีนี้เป็นบรรทัดฐานสำคัญที่ตอกย้ำว่าเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นต้องไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น

  ยินดีให้คำปรึกษากฎหมายแชทไลน์

     เพิ่มเพื่อนไลน์แชทกับทนายความลีนนท์ พงษ์ศิริสุวรรณ 

🔹 บทนำ

คำพิพากษาศาลฎีกานี้มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับความผิดฐานหมิ่นประมาท โดยเฉพาะในกรณีการโพสต์ข้อความผ่านโซเชียลมีเดีย ศาลวินิจฉัยว่าการโพสต์หลายครั้งในต่างวันเวลาแม้มีเนื้อหาคล้ายกัน แต่ถือเป็นการกระทำหลายกรรม ต้องลงโทษแยกทุกครั้งตามกฎหมายอาญา กรณีนี้เป็นบรรทัดฐานสำคัญที่ตอกย้ำว่าเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นต้องไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น (อ่านคำพิพากษาศาลฎีกาฉบับเต็ม)

🔹 ความหมายของหมิ่นประมาท

“หมิ่นประมาท” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 หมายถึง การใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม โดยทำให้บุคคลนั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง กฎหมายกำหนดโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

หากเป็นการหมิ่นประมาทโดยโฆษณา ตามมาตรา 328 เช่น ผ่านหนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ หรือโพสต์บนโซเชียลมีเดีย จะมีโทษหนักขึ้น คือจำคุกไม่เกิน 2 ปี และปรับไม่เกิน 200,000 บาท

🔹 ลักษณะการกระทำหมิ่นประมาท

การพูด (Slander): การใส่ความด้วยคำพูดหรือการสื่อสารปากเปล่า

การเขียน (Libel): การใส่ความในลักษณะเป็นลายลักษณ์อักษร สื่อสิ่งพิมพ์ หรือการโพสต์ข้อความบนโซเชียล

ปัจจุบัน การโพสต์บนโซเชียลมักถูกตีความว่าเป็นการโฆษณา เพราะเข้าถึงบุคคลจำนวนมากได้ในทันที

 

 

🔹 แนวคำวินิจฉัยของศาล

ศาลฎีกามีแนวทางที่ชัดเจนว่า หากมีการโพสต์หลายครั้งต่างวันเวลา แต่ละครั้งถือเป็นการกระทำใหม่ มิใช่กรรมเดียว ต้องลงโทษทุกครั้งตามมาตรา 91 เช่น คดีที่มีการโพสต์ข้อความหมิ่นประมาทรวมหลายครั้ง ศาลกำหนดให้จำเลยรับโทษแยกในแต่ละครั้ง โดยไม่รวมเป็นความผิดเดียว

🔹 การวิเคราะห์ทางกฎหมาย

1. มาตรา 326: ฐานหมิ่นประมาททั่วไป

2. มาตรา 328: หมิ่นประมาทโดยโฆษณา รวมถึงสื่อออนไลน์

3. มาตรา 91: หลายกรรม ต้องลงโทษแยกทุกกรรม

4. ผลกระทบ: ผู้ใช้โซเชียลมีเดียต้องระวัง เพราะแต่ละโพสต์ถือเป็นความผิดใหม่

5. หลักการ: เสรีภาพในการแสดงออกต้องอยู่ภายใต้ขอบเขต ไม่ละเมิดสิทธิของบุคคลอื่น

🔹 ข้อคิดทางกฎหมาย

คำพูดหรือข้อความที่เผยแพร่ต่อสาธารณะอาจก่อให้เกิดความผิดอาญา

การโพสต์หลายครั้ง แม้มีเจตนาเดียว แต่หากต่างวันเวลา ถือเป็นหลายกรรม ต้องรับโทษแยก

ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตควรใช้สิทธิเสรีภาพอย่างมีความรับผิดชอบ

🔹 IRAC Analysis

Issue:

การโพสต์หมิ่นประมาทหลายครั้งบนโซเชียลถือเป็นกรรมเดียวหรือหลายกรรม

Rule:

ป.อ. มาตรา 326, 328: ฐานความผิดหมิ่นประมาทและหมิ่นประมาทโดยโฆษณา

ป.อ. มาตรา 91: หลายกรรมต้องลงโทษทุกกรรม

Application:

เมื่อจำเลยโพสต์ข้อความหลายครั้งต่างวันเวลา แต่ละครั้งมีบุคคลที่สามเข้าถึงข้อมูลและเกิดความเสียหายใหม่ ศาลจึงเห็นว่าเป็นหลายกรรม ต้องลงโทษแยกทุกครั้ง

Conclusion:

ศาลวินิจฉัยว่าการกระทำดังกล่าวเป็นความผิดหลายกรรม ลงโทษจำคุกและปรับตามกฎหมาย ไม่สามารถอ้างว่าเป็นเจตนาเดียว

🔹 English Summary 

Defamation in Thai law refers to making false statements that harm another’s reputation. If done through advertising or social media posts, the offense carries heavier penalties. The Supreme Court has consistently ruled that each separate post or publication counts as a distinct offense, not a single act, leading to cumulative punishments. This case sets an important precedent for online defamation in Thailand.

"หมิ่นประมาทคืออะไร? โทษทางกฎหมายและข้อควรระวังในการใช้โซเชียลมีเดีย"

“หมิ่นประมาท” คืออะไร ตอบ คือการใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม ด้วยวิธีการใด ๆ ที่ทำให้บุคคลนั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 กำหนดให้ผู้ใดหมิ่นประมาทผู้อื่นต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

หากการหมิ่นประมาทกระทำโดยการโฆษณา เช่น ผ่านสื่อสิ่งพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ หรือ โพสต์บนโซเชียลมีเดียอย่างเฟซบุ๊ก จะเข้าข่าย มาตรา 328 โทษจะหนักขึ้นเป็นจำคุกไม่เกิน 2 ปี และปรับไม่เกิน 200,000 บาท

การหมิ่นประมาทอาจเกิดได้ทั้งจากการพูด (เรียกว่า slander) หรือการเขียนและเผยแพร่ (เรียกว่า libel) การโพสต์ข้อความบนโซเชียลมีเดียที่เป็นสาธารณะมักถูกตีความว่าเป็น “การโฆษณา” ทำให้เข้าข่ายโทษที่สูงกว่า

ศาลฎีกามีแนววินิจฉัยชัดเจนว่า หากมีการโพสต์หลายครั้งต่างวันเวลา แต่ละครั้งถือเป็นความผิดใหม่แยกต่างหาก มิใช่กรรมเดียว ต้องลงโทษทุกครั้งตามมาตรา 91 การหมิ่นประมาทออนไลน์จึงเป็นเรื่องที่ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตควรตระหนัก เพราะการกระทำเพียงไม่กี่ประโยค อาจนำไปสู่โทษจำคุกจริงจัง

สิ่งสำคัญคือ “เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นต้องไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น” หากมีข้อขัดแย้งควรใช้วิธีการทางกฎหมาย ไม่ใช่การโพสต์โจมตีหรือตั้งสถานะทำให้ผู้อื่นเสียหาย เพราะเมื่อข้อความเผยแพร่สู่สาธารณะแล้ว ความเสียหายที่เกิดขึ้นยากจะแก้ไข

สรุป: การหมิ่นประมาทเป็นความผิดอาญาที่มีโทษทั้งจำและปรับ โดยเฉพาะการหมิ่นประมาททางโซเชียลที่เข้าข่ายการโฆษณาและมีโทษหนักขึ้น การใช้อินเทอร์เน็ตจึงต้องมีสติและความรับผิดชอบต่อคำพูดและข้อความเสมอ




คำพิพากษาฎีกาทั่วไป

คดีโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์, การใช้โลโก้แอลกอฮอล์ในป้ายโฆษณา
คดีโครงการรับจำนำข้าว – ไม่พบเจตนาทุจริต (ฎีกา 3555/2568)
สิทธิของเจ้าหนี้ตาม ป.พ.พ. ม.1300 (ฎีกา 674/2566)
บัตรกดเงินสดไม่ใช่ผ่อนงวด ใช้อายุความ 10 ปี (ป.พ.พ. 193/30)(ฎีกา 6568/2567)
การตีความกฎหมายอาญาเรื่องโทษจำคุก (ฎีกาที่ 4943/2567)
“ลักทรัพย์โดยลูกจ้าง”(มาตรา 335) แยกออกจาก “ยักยอก”(มาตรา 352) (ฎีกา 5658/2567)
ความผิดฐานเอาไปเสียซึ่งเอกสารของผู้อื่น, คดีอาญากับสิทธิในมรดก, ผู้จัดการมรดกใช้สิทธิทางแพ่ง(ฎีกา 842/2568)
ที่ดินงอก, สาธารณสมบัติ, ป.พ.พ. ม.1304, ม.1309, ที่ดินรกร้าง,(ฎีกา 6006-6007/2567)
บุกรุกพื้นที่ป่า – ศาลสั่งปรับ คุมประพฤติ & บริการสังคม(ฎีกาที่ 6009/2567)
ผู้รับจำนองสุจริตมีสิทธิได้ทั้งเงินต้นและดอกเบี้ยจนชำระเสร็จ(ฎีกาที่ 6223/2567)
คดีภาษีธุรกิจเฉพาะ โอนที่ดินให้บุตร, การขายอสังหาริมทรัพย์, (ฎีกา 4182/2550)
(ฎีกาที่ 621/2568)วินัยข้าราชการ, บำเหน็จบำนาญ และสิทธิทายาท
(ฎีกา 1688/2568) มาตรการแทนคำพิพากษาเด็กและเยาวชน
(ฎีกา 847/2568)สิทธิสวมสิทธิ & พยานสำเนาสัญญา
(ฎีกาที่ 1346/2568) การแต่งตั้งผู้แทนชั่วคราวมัสยิด ก. และอำนาจคณะกรรมการอิสลาม
(ฎีกาที่ 3589/2567): ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างกับทรัพย์สินของรัฐวิสาหกิจ, การประปานครหลวง
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4128/2567 การริบยานพาหนะในคดีบุหรี่หนีภาษีและการตีความมาตรา 165 พ.ร.บ.ศุลกากร
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4252/2567 คัดค้านอนุญาโตตุลาการ สิทธิยื่นต่อศาลแม้กระบวนพิจารณาชั้นอนุญาโตตุลาการสิ้นสุด
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5669/2567: อำนาจฟ้องระหว่างหน่วยงานรัฐกับข้อยกเว้นการใช้ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6020 - 6021/2567: การเพิกถอนคำชี้ขาดอนุญาโตตุลาการในสัญญาประกันภัยธุรกิจหยุดชะงัก
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6427/2567 ความผิดศุลกากร การคำนวณโทษปรับตามมาตรา 27 ทวิ และความหมายของคำว่า "อากร"
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6542/2567 : คดีผู้บริโภคฟ้องบริษัทรับเหมาก่อสร้าง กรณีก่อสร้างบ้านไม่ได้มาตรฐานและไม่มีใบอนุญาต พร้อมการกำหนดค่าเสียหายเพื่อการลงโทษ
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6848/2567 : คดีติดป้ายหาเสียงนอกพื้นที่ที่กำหนด ศาลชี้เป็นความผิดต่างกรรมต่างวาระ
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6849/2567 : ความผิดติดตั้งป้ายหาเสียงนอกพื้นที่ตามกฎหมายเลือกตั้ง และการวินิจฉัย “ต่างกรรมต่างวาระ”
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 851/2551: ข้อพิพาทการจัดการมรดกตามพินัยกรรมของอิสลามศาสนิกในจังหวัดสตูล
ศาลฎีกายืนคำสั่งริบรถยนต์ที่ใช้ลักลอบขนคนต่างด้าว: คำพิพากษาที่ 719/2568
สลากกินแบ่งรัฐบาล 48 ฉบับหายกลายเป็นคดียักยอกทรัพย์: วิเคราะห์คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 809/2568
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 811/2568: การใช้หมวกนิรภัยเพื่อปิดบังใบหน้าในการชิงทรัพย์
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1750/2568 : สรุปวินิจฉัยความผิดฐานร่วมกันลักทรัพย์โดยใช้ยานพาหนะ และสิทธิของผู้เสียหาย
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2055/2568: ความผิดฐานพรากเด็กอายุไม่เกินสิบห้าปีไปเพื่อการอนาจาร
คดีทำร้ายร่างกายตามมาตรา 295 และหลักห้ามฎีกาประเด็นข้อเท็จจริง
ศาลฎีกาตัดสินคืนแหวนทองคำหรือชดใช้ราคาแทน พร้อมดอกเบี้ย ในคดีลักทรัพย์นายจ้าง | คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2289/2568
ที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 คืออะไร?, ข้อห้ามโอนสิทธิ ส.ป.ก., สิทธิการทำกินในที่ดิน ส.ป.ก., การใช้ที่ดินต่างดอกเบี้ยในเขต ส.ป.ก.
อำนาจนายกรัฐมนตรี คำสั่งน้ำมันเชื้อเพลิง, การส่งเงินเข้ากองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง
ความผิดฐานทำคำรับรองอันเป็นเท็จในงานตรวจสอบมาตรฐานสินค้า
ผลของ พ.ร.บ.ล้างมลทิน พ.ศ. 2550 ต่อคดีอาญา
เสือสวนสัตว์หลุดกัดศีรษะโจทก์, ละเมิด, เรียกค่าสินไหมทดแทน
ข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน-พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน
จัดทำและส่งเป็นงบการเงินโดยมีเจตนาเพื่อลวง
ใบจอง (น.ส. 2)
โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง
ท้ายฟ้องแนบหนังสือมอบอำนาจผิดฉบับถือเป็นข้อบกพร่องเล็กน้อย
ความเสียหายไม่เกินวงเงินความคุ้มครองของสัญญาประกันภัย
การคืนเงินค่าหุ้นในภาวะขาดทุนตามคำสั่งของนายทะเบียนสหกรณ์
อำนาจฟ้องขณะยังไม่มีคำสั่งศาลให้เป็นคนไร้ความสามารถ
วิธีการชั่วคราวก่อนพิพากษา
อำนาจพิจารณาคดีตามพ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีค้ามนุษย์ พ.ศ.2559
การกระทำโดยสำคัญผิด
ผิดฐานพาบุคคลไปเพื่อการอนาจารเพื่อสนองความใคร่ของตนเอง
ที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 คืออะไร-การปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
ความผิดฐานรับของโจรได้ต้องมีการลักทรัพย์เกิดขึ้นแล้ว
ภาษีให้กู้ยืมเงินไม่มีค่าตอบแทน
กฎหมายอันมีที่ประสงค์เพื่อจะปกป้องบุคคลอื่น ๆ
แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์
สิทธิขั้นพื้นฐานในเชิงปรัชญา
ลูกหนี้ค้างจ่ายสรรพากรโอนสิทธิเรียกร้องให้โจทก์
บุตรผู้เยาว์ยังไร้เดียงสาย่อมไม่สามารถให้ความยินยอมได้
สำนักงานทนายความ รับปรึกษากฎหมาย
ตัวการย่อมมีความผูกพันต่อบุคคลภายนอก
ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างและคำนิยามศัพท์
อำนาจฟ้องคดี
ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้าง แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์
ได้รับยกเว้นภาษีมูลค่าเพิ่ม
ในกรณีที่มีข้อสงสัยให้ตีความไปในทางที่เป็นคุณแก่คฝ่ายผู้ต้องเสียในมูลหนี้
ข้อที่มิได้ยกขึ้นว่ากันมาแล้วโดยชอบ
ห้ามมิให้อุทธรณ์การประเมินภาษี
โอนที่ดินเพื่อให้สมัครเข้าเป็นสมาชิกสหกรณ์
โอนที่ดินตามคำพิพากษาเป็นการขายต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ
สิทธิหักลดหย่อนสำหรับบุตรซึ่งเกิดจากภริยาเดิม
รับเงินมาโดยปราศจากมูลอันจะอ้างกฎหมายต้องคืนเงินในฐานลาภมิควรได้
คุ้มครองแรงงาน แรงงานสัมพันธ์
คดีพิพาทเกี่ยวกับการขอคืนค่าภาษีอากร
สิทธินำคดีอาญามาฟ้องเป็นอันระงับ
ขาดคุณสมบัติรับราชการเรียกเงินเดือนคืนได้หรือไม่?
ความผิดที่รัฐเป็นผู้เสียหาย
ผู้แทนเฉพาะการของนิติบุคคลอาคารชุดมีประโยชน์ได้เสียขัดกัน
ทำหนังสือมอบอำนาจล่วงหน้า จำเลยนำไปทำจำนอง ฟ้องเพิกถอน
สนามกอล์ฟต้องเสียภาษีโรงเรือนหรือไม่?
สัญญาเพื่อประโยชน์ของบุคคลภายนอก
ใบมอบฉันทะที่ได้รับยกเว้นไม่ต้องติดอากร
ภัยพิบัติที่อาจป้องกันได้ - เหตุสุดวิสัยเป็นเหตุที่ไม่อาจป้องกันได้
การซื้อรถยนต์ที่มีผู้ลักลอบนำเข้ามาโดยหลีกเลี่ยงอากรมีความผิดถูกจำคุก 4 ปี
คำสั่งขยายเวลาวางเงินค่าธรรมเนียมต้องมีพฤติการณ์พิเศษเท่านั้น
ความสำคัญผิดในตัวบุคคล กระทำต่ออีกบุคคลหนึ่งโดยสำคัญผิด article
ศาลต้องยกฟ้อง หรือจำหน่ายคดี
คดีแพ่งเกี่ยวกับเรื่องครอบครัวและมรดกอิสลาม
สิทธิเรียกร้องคืออะไร การบังคับชำระหนี้ตามสิทธิเรียกร้องที่ได้รับโอน
สิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรม
ขั้นตอนการดำเนินคดีแพ่ง
ระบอบการเมืองการปกครอง