ในคดีครอบครัวที่มีเด็กและเยาวชนเข้ามาเกี่ยวข้องศาลจะมีคำสั่งให้โจทก์หรือผู้ร้องไปให้ถ้อยคำต่อสถานพินิจเพื่อรวบรวมข้อเท็จจริงแล้วทำรายงานและทำความเห็นต่อศาลว่าใครควรจะเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตร รายงานของสถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนจะมีผลต่อดุลพินิจของศาลเป็นอย่างมาก

ในกรณีตามคำถามนั้นหากสามารถจะยื่นคำร้องต่อศาลก็เป็นไปได้ที่จะยื่นคำร้องขอเพิกถอนอำนาจปกครองของมารดา อย่างไรก็ตามน่าจะเป็นเรื่องคำขู่มากกว่า ส่วนการที่คุณจะฟ้องหย่าอ้างเหตุว่า ยกย่องหญิงอื่นฉันภริยา เป็นชู้ หากมีพยานหลักฐานก็สามารถทำได้ แต่ศาลจะชี้ขาดให้ใครเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองคงขึ้นอยู่กับพฤติการณ์แวดล้อม และปัจจัยหลายอย่าง แต่ขอแสดงความเห็นเกี่ยวกับคำถามของคุณดังนี้

การที่สามีไปมีหญิงอื่นไม่เป็นเหตุร้ายแรงที่มีผลต่อบุตรมากเท่ากับ การที่มารดาถูกระบุว่ามีพฤติการณ์เกี่ยวข้องกับยาเสพติด ซึ่งจะผลกระทบต่อเด็กอย่างมาก หากผมเป็นศาลคงชี้ขาดให้ บิดาเป็นผู้ใช้อำนาจปกครอง แต่อย่างไรก็ตามในเรื่องนี้มีปัจจัยหลายอย่างที่สถานพินิจฯ และศาลจะพิจารณา ดังนั้นความเห็นข้างต้นพิจารณาเพียงฝ่ายละ 1 เรื่องเท่านั้น คงจะชี้ขาดอะไรไม่ได้ครับ ทางที่ดีก็อดทนเลี้ยงดูบุตรร่วมกันดีกว่าครับ

มาตรา 1520  ในกรณีหย่าโดยความยินยอม ให้สามีภริยาทำความตกลงเป็นหนังสือว่าฝ่ายใดจะเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตรคนใด ถ้ามิได้ตกลงกันหรือตกลงกันไม่ได้ ให้ศาลเป็นผู้ชี้ขาด
ในกรณีหย่าโดยคำพิพากษาของศาล ให้ศาลซึ่งพิจารณาคดีฟ้องหย่านั้นชี้ขาดด้วยว่าฝ่ายใดจะเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตรคนใด ในการพิจารณาชี้ขาดถ้าศาลเห็นว่ามีเหตุที่จะถอนอำนาจปกครองของคู่สมรสนั้นได้ตามมาตรา 1582 ศาลจะถอนอำนาจปกครองของคู่สมรสและสั่งให้บุคคลภายนอกเป็นผู้ปกครองก็ได้ ทั้งนี้ ให้ศาลคำนึงถึงความผาสุกและประโยชน์ของบุตรนั้นเป็นสำคัญ

มาตรา 1521  ถ้าปรากฏว่าผู้ใช้อำนาจปกครองหรือผู้ปกครองตามมาตรา 1520 ประพฤติตนไม่สมควร หรือภายหลังพฤติการณ์ได้เปลี่ยนแปลงไป ศาลมีอำนาจสั่งเปลี่ยนตัวผู้ใช้อำนาจปกครองหรือผู้ปกครองโดยคำนึงถึงความผาสุกและประโยชน์ของบุตรเป็นสำคัญ

มาตรา 1516  เหตุฟ้องหย่ามีดังต่อไปนี้
(1) สามีหรือภริยาอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉันภริยาหรือสามี เป็นชู้หรือมีชู้ หรือร่วมประเวณีกับผู้อื่นเป็นอาจิณ อีกฝ่ายหนึ่งฟ้องหย่าได้...