ในเรื่องอำนาจปกครองบุตรแต่เพียงผู้เดียว มีปัจจัยหลายอย่างมากที่ศาลจะพิจารณา หน่วยงานที่มีหน้าที่สอบถามบันทึกถ้อยคำของคู่ความคือ สถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน ซึ่งทั้งฝ่ายจะต้องไปให้ถ้อยคำพร้อมพยานของแต่ละฝ่าย เมื่อได้บันทึกถ้อยคำก็จะทำรายงานส่งศาลและทำความเห็นประกอบว่าผู้ใดควรเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตรแต่เพียงผู้เดียว แต่อย่างไรก็ตามความเห็นของสถานพินิจฯ ก็ไม่สามารถสรุปว่าศาลจะเห็นด้วยและมีคำพิพากษาให้ฝ่ายใดเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองตามที่สถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน ทำความเห็นไป แต่ก็ทราบกันว่ามีความสำคัญอยู่มาก

1. โดยธรรมชาติแล้วหากบิดา มารดา และบุตรอยู่ด้วยกัน บุตรผู้เยาว์ก็จะมีความใกล้ชิดสนิทสนมกับมารดาเป็นส่วนใหญ่ เว้นแต่ในกรณีที่มารดาไม่ได้อยู่ร่วมกับเด็กอาจจะอยู่กับบิดา หรือ ตา ยาย หรือ ปู่ ย่า กรณีนี้ก็เป็นเรื่องที่ศาลจะพิจารณาปัจจัยอื่น ๆ ประกอบครับดังนั้นที่คุณผู้ถามได้ยินว่าส่วนใหญ่ศาลจะให้มารดาเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองแต่เพียงผู้เดียวเพราะเด็กจะมีความใกล้ชิดสนิทสนมกับมารดากว่าบิดา และเด็กมักจะร้องขอไปอยู่กับมารดาครับ

2. ความได้เปรียบทางการศึกษา อาจเป็นเพียงปัจจัยหนึ่งที่จะนำมาพิจารณาประกอบแต่อาจไม่ใช่ปัจจัยหลักที่ศาลจะชี้ขาดว่าเด็กควรไปอยู่กับบิดา เพราะนั่นไม่ใช่ความผาสุขโดยตรง หากเด็กประสงค์จะอยู่กับมารดาเพราะความใกล้ชิดสนิทสนม การไปเรียนต่างประเทศจึงไม่ใช่คำตอบว่าคือความผาสุขของเด็กเสมอไป

ผู้ใช้อำนาจปกครองบุตรผู้เยาว์แต่เพียงผู้เดียว

คดีนี้ใครควรเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตร, บิดาหรือมารดา?... จำเลย(สามี)ให้การว่า จำเลยไม่เคยทำร้ายร่างกายโจทก์ จำเลยยินดีหย่าขาดจากโจทก์แต่โจทก์ไม่เหมาะสมจะเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตร เพราะโจทก์ไม่มีอาชีพและไม่มีรายได้พอจะเลี้ยงดูบุตรให้มีความสุขได้ ส่วนจำเลยมีอาชีพและรายได้เพียงพอ และเพื่อความสุขของบุตรที่จะมีทั้งบิดามารดา จึงสมควรให้จำเลยเป็นผู้อุปการะเลี้ยงดูบุตรและให้โจทก์กับจำเลยเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองบุตรร่วมกัน