การซื้อขายตาม  INCOTERMS แบบ  DDP ความรับผิดของผู้ซื้อ-ผู้ขาย-ผู้ขนส่ง

ข้อ 9. บริษัทสินแร่ไทย จำกัด ในประเทศไทย ผู้ซื้อ กับบริษัทไชน่าไมนิ่ง จำกัด ในประเทศจีน ผู้ขาย ตกลงซื้อขายผงแร่กันในราคากิโลกรัมละ 100 บาท ตามใบกำกับสินค้าระบุไว้ว่า "สินค้าน้ำหนัก 100 เมตริกตัน ราคา 10,000,000 บาท (ก.ก. ละ 100 บาท) ซื้อขายแบบ DDP (Delivered Duty Paid) INCOTERMS, โรงงานของบริษัทสินแร่ไทย จำกัด ริมแม่น้ำเจ้าพระยา จังหวัดนนทบุรี" บริษัทไชน่าไมนิ่ง จำกัด ว่าจ้างบริษัททรานโอเชี่ยน จำกัด ขนส่งสินค้าโดยทั้งสองฝ่ายตกลงกันไว้โดยชัดแจ้งในใบตราส่งที่บริษัท ทรานโอเชี่ยน จำกัด ออกให้แก่บริษัทไชน่าไมนิ่ง จำกัด ว่า "ขนส่งจากท่าเรือเมืองเซี่ยงไฮ้ ไปจนถึงโรงงานริมแม่น้ำเจ้าพระยา จังหวัดนนทบุรี และหากสินค้าสูญหายหรือเสียหาย จะรับผิดไม่เกิน 10 บาท ต่อหนึ่งกิโลกรัม เพราะคิดค่าระวางกันในราคาต่ำ" บริษัททรานโอเชี่ยน จำกัด ใช้เรือเดินทะเลขนส่งสินค้าจากท่าเรือเมืองเชี่ยงไฮ้ มาถึงเกาะสีชัง แล้วถ่ายสินค้าลงเรือลำเลียง 2 ลำ ต่อมาเมื่อเรือลำเลียงแล่นอยู่ในแม่น้ำเจ้าพระยา ห่างจากโรงงานของบริษัทสินแร่ไทย จำกัด 500 เมตร เรือลำเลียงทั้งสองลำ ชนกระแทกกันจนล่ม เพราะความประมาทของผู้ขับเรือทั้งสองลำ สินค้ารวม 100 เมตริกตัน เสียหายทั้งหมด

ให้วินิจฉัยว่า

(ก) บริษัทสินแร่ไทย จำกัด ต้องรับผิดชำระราคาสินค้าให้แก่บริษัทไชน่าไมนิ่ง จำกัด หรือไม่

(ข) บริษัททรานโอเชี่ยน จำกัด สามารถอ้างข้อจำกัดความรับผิดตามใบตราส่งได้หรือไม่

ธงคำตอบ

(ก) บริษัทสินแร่ไทย จำกัด ไม่ต้องรับผิดต่อบริษัทไชน่าไมนิ่ง จำกัด สำหรับสินค้าที่เสียหาย เพราะการซื้อขายตาม INCOTERMS แบบ DDP ระบุสถานที่ปลายทางคือ โรงงานของบริษัทสินแร่ไทย จำกัด ผู้ซื้อ หมายถึงความเสี่ยงภัยในความเสียหายของสินค้าจะโอนจากผู้ขายไปยังผู้ซื้อ เมื่อสินค้าส่งมอบที่โรงงานของบริษัทผู้ซื้อแล้ว เมื่อเรือลำเลียงล่มเป็นเหตุให้สินค้าเสียหายก่อนการส่งมอบที่โรงงานของบริษัทผู้ซื้อ ผู้ซื้อจึงไม่ต้องรับผิดชดใช้ราคาสินค้า

(ข) บริษัททรานโอเชี่ยน จำกัด สามารถอ้างข้อจำกัดความรับผิดไม่เกิน 10 บาทต่อหนึ่งกิโลกรัม เพราะทั้งสองฝ่ายตกลงกันไว้โดยชัดแจ้งในใบตราส่งที่บริษัททรานโอเชี่ยน จำกัด ออกให้แก่บริษัทไชน่าไมนิ่ง จำกัด ว่าหากสินค้าสูญหายหรือเสียหายจะรับผิดไม่เกิน 10 บาทต่อหนึ่งกิโลกรัม

บทบัญญัติในพระราชบัญญัติการรับขนของทางทะเล พ.ศ. 2534 มาตรา 58 วรรคหนึ่ง และ มาตรา 17 ซึ่งเป็นการจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งไม่สามารถนำมาใช้บังคับในกรณีนี้ได้ เพราะตามมาตรา 4 วรรคหนึ่ง และมาตรา 6 กรณีมีการขนส่งทางทะเลและทางอื่นรวมอยู่ด้วย ให้อยู่ภายใต้ข้อบังคับของพระราชบัญญัตินี้เฉพาะส่วนที่เกี่ยวกับการขนส่งทางทะเล การขนส่งขณะเรือลำเลียงล่มเป็นการขนส่งทางเรือในแม่น้ำภายในราชอาณาจักรจึงไม่อาจใช้บังคับตามบทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัตินี้ได้ แต่ต้องบังคับตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 625 เมื่อข้อตกลงจำกัดความรับผิดมีการตกลงกันไว้โดยชัดแจ้ง ความรับผิดชอบของบริษัททรานโอเชี่ยน จำกัด จึงเป็นไปตามใบตราส่งที่ตกลงจำกัดความรับผิดกันไว้คือรับผิดไม่เกิน 10 บาท ต่อหนึ่ง กิโลกรัม

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง

พระราชบัญญัติการรับขนของทางทะเล พ.ศ. 2534

มาตรา 58 ภายใต้บังคับมาตรา 60 ในกรณีที่ของซึ่งผู้ขนส่งได้รับมอบหมายสูญหายหรือเสียหายไม่ว่าทั้งหมดหรือบางส่วน ให้จำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งไว้เพียงหนึ่งหมื่นบาทต่อหนึ่งหน่วยการขนส่งหรือกิโลกรัมละสามสิบบาทต่อน้ำหนักสุทธิแห่งของนั้น แล้วแต่เงินจำนวนใดจะมากกว่า

ในกรณีที่คำนวณราคาของที่สูญหายหรือเสียหายได้ตามมาตรา 61 และปรากฏว่า ราคาของนั้นต่ำกว่าที่จำกัดความรับผิดไว้ตามวรรคหนึ่ง ให้ถือเอาตามราคาที่คำนวณได้นั้น

ในกรณีที่มีการส่งมอบของชักช้า ให้จำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งไว้เพียงสองเท่าครึ่งของค่าระวางแห่งของเฉพาะที่ส่งมอบชักช้า แต่รวมกันต้องไม่เกินค่าระวางทั้งหมดตามสัญญารับขนของทางทะเล

ในกรณีที่ผู้ขนส่งต้องรับผิดทั้งตามวรรคหนึ่งและวรรคสามโดยมีหน่วยการขนส่งเดียวกันเป็นมูลแห่งความรับผิด ให้จำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งไว้ไม่เกินจำนวนเงินที่กำหนดตามวรรคหนึ่ง

มาตรา 17 ข้อกำหนดใดในสัญญารับขนของทางทะเลซึ่งมีวัตถุประสงค์หรือมีผลไม่ว่าโดยตรงหรือโดยปริยายดังต่อไปนี้ ข้อกำหนดนั้นเป็นโมฆะ

(1) ปลดเปลื้องผู้ขนส่งจากหน้าที่หรือความรับผิดใดๆ ตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้

(2) กำหนดความรับผิดของผู้ขนส่งให้น้อยกว่าที่กำหนดไว้ในมาตรา ๕๘ หรือมาตรา ๖๐

(3) ปัดภาระการพิสูจน์ซึ่งพระราชบัญญัตินี้กำหนดให้เป็นหน้าที่ของผู้ขนส่งไปให้ผู้ส่งของหรือบุคคลภายนอกเป็นผู้พิสูจน์

(4) ให้ผู้ขนส่งเป็นผู้รับประโยชน์ในสัญญาประกันภัยแห่งของตามสัญญารับขนของทางทะเลอันเป็นวัตถุที่เอาประกันภัย

ความเป็นโมฆะของข้อกำหนดตามวรรคหนึ่งไม่กระทบกระทั่งถึงความสมบูรณ์ของข้อกำหนดอื่นในสัญญานั้น และให้ถือว่าคู่สัญญาได้เจตนาให้ข้อกำหนดอื่นนั้นแยกออกต่างหากจากข้อกำหนดที่เป็นโมฆะตามวรรคหนึ่ง

บทบัญญัติในมาตรานี้ไม่ตัดสิทธิคู่กรณีที่จะตกลงกันกำหนดหน้าที่และความรับผิดชอบของผู้ขนส่งให้มากขึ้นกว่าที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้

มาตรา 4 พระราชบัญญัตินี้ให้ใช้บังคับแก่การขนส่งทางทะเลจากที่แห่งหนึ่งในราชอาณาจักรไปยังที่อีกแห่งหนึ่งนอกราชอาณาจักร หรือจากที่แห่งหนึ่งนอกราชอาณาจักรมายังที่อีกแห่งหนึ่งในราชอาณาจักร เว้นแต่กรณีที่ได้ระบุในใบตราส่งว่าให้ใช้กฎหมายของประเทศอื่นหรือกฎหมายระหว่างประเทศบังคับก็ให้เป็นไปตามนั้น แต่แม้ว่าจะได้ระบุไว้เช่นนั้นก็ตาม ถ้าปรากฏว่าคู่กรณีฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดเป็นผู้มีสัญชาติไทยหรือเป็นนิติบุคคลที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย ก็ให้ใช้พระราชบัญญัตินี้บังคับ

การขนส่งของทางทะเลภายในราชอาณาจักร ถ้าได้ตกลงกันเป็นหนังสือว่าให้ใช้พระราชบัญญัตินี้บังคับ ก็ให้ใช้พระราชบัญญัตินี้บังคับโดยอนุโลม

ในกรณีที่เป็นการขนส่งโดยไม่คิดค่าระวาง ผู้ขนส่งไม่ต้องรับผิดตามพระราชบัญญัตินี้ แต่ถ้ามีการออกใบตราส่ง ใบรับของ หรือเอกสารอื่นทำนองเดียวกันผู้ขนส่งต้องดแจ้งไว้ในใบตราส่ง ใบรับของ หรือเอกสารอื่นนั้น ว่าผู้ขนส่งไม่ต้องรับผิด มิฉะนั้นจะยกขึ้นใช้ยันบุคคลภายนอกซึ่งเป็นผู้รับตราส่ง หรือรับโอนสิทธิตามใบตราส่ง ใบรับของ หรือเอกสารดังกล่าวมิได้

มาตรา 6 สัญญารับขนของที่มีการขนส่งทางทะเลและทางอื่นรวมอยู่ด้วยให้อยู่ภายใต้บังคับแห่งพระราชบัญญัตินี้เฉพาะในส่วนที่เกี่ยวกับการขนส่งทางทะเลเท่านั้น

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา 625 ใบรั ใบตราส่ง หรือเอกสารอื่น ๆ ทำนองนั้นก็ดี ซึ่งผู้ขนส่งออกให้แก่ผู้ส่งนั้น ถ้ามีข้อความยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งประการใด ท่านว่าความนั้นเป็นโมฆะ เว้นแต่ผู้ส่งจะได้แสดงความตกลงด้วยชัดแจ้งในการยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดเช่นว่านั้น