🔹 สรุปนำบทความ

คำพิพากษาศาลฎีกานี้มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับอำนาจของผู้ใช้อำนาจปกครองในการจัดการสิทธิเรียกร้องของผู้เยาว์โดยไม่ได้รับอนุญาตจากศาลก่อน โดยศาลวินิจฉัยว่าการกระทำดังกล่าวไม่เป็นโมฆะและไม่มีผลผูกพันผู้เยาว์เท่านั้น แต่บุคคลภายนอกไม่สามารถยกขึ้นกล่าวอ้างได้ จึงถือว่าการยื่นข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการโดยผู้ใช้อำนาจปกครองนั้นชอบด้วยกฎหมาย

🔹 ข้อเท็จจริงโดยย่อ

ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลเพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ สำนักงาน คปภ. โดยอ้างว่าผู้แทนโดยชอบธรรมของผู้คัดค้านทั้งสาม ซึ่งเป็นผู้เยาว์ ยื่นข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการโดยไม่ขออนุญาตศาลก่อน ตามมาตรา 1574 (13) แห่ง ป.พ.พ. แต่ภายหลังเมื่อมีคำชี้ขาดออกมา ผู้ร้องกลับสั่งจ่ายแคชเชียร์เช็คให้แก่ผู้คัดค้านทั้งสามเพื่อชำระหนี้ตามคำชี้ขาด ซึ่งผู้คัดค้านได้นำไปขึ้นเงินเรียบร้อย

สรุปย่อฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ผู้คัดค้านทั้งสามมีสิทธิมอบข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการวินิจฉัยได้ แม้นางสาววาณี ผู้ใช้อำนาจปกครองจะไม่ได้ขออนุญาตศาลก่อนก็ตาม เนื่องจากอำนาจดังกล่าวเป็นสิทธิตามมาตรา 1566 และ 1571 และการไม่ขออนุญาตศาลล่วงหน้าไม่ใช่ข้อห้ามชัดแจ้งตามกฎหมาย จึงไม่ทำให้นิติกรรมนั้นเป็นโมฆะ เพียงแต่ไม่ผูกพันผู้เยาว์เท่านั้น ผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกไม่มีสิทธิกล่าวอ้าง ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องกับคำพิพากษาศาลชั้นต้น และอุทธรณ์ข้อนี้ฟังขึ้น

สำหรับปัญหาเรื่องอายุความ ผู้ร้องไม่ได้อุทธรณ์ในประเด็นนี้ จึงไม่มีเหตุให้ส่งสำนวนกลับไปให้ศาลชั้นต้นไต่สวนเพิ่มเติม

🔹 คำวินิจฉัยของศาลฎีกา

ศาลฎีกาได้วินิจฉัยโดยยึดหลักว่า:

•ผู้ใช้อำนาจปกครองมีสิทธิจัดการทรัพย์สินของผู้เยาว์ตามมาตรา 1571

•สิทธิเรียกร้องเป็นทรัพย์สินตามมาตรา 138

•การฝ่าฝืนโดยไม่ได้ขออนุญาตศาลก่อนตามมาตรา 1574 มีผลเพียง "ไม่ผูกพันผู้เยาว์" แต่ไม่ทำให้เป็นโมฆะกรรม

•บุคคลภายนอก (เช่น ผู้ร้อง) ไม่สามารถอ้างความเสียเปล่าได้

•การที่ผู้ร้องจ่ายเช็คเพื่อชำระหนี้ตามคำชี้ขาดแล้ว ถือว่ายอมรับผลของอนุญาโตตุลาการ

•ไม่มีเหตุเพิกถอนคำชี้ขาดตาม พ.ร.บ. อนุญาโตตุลาการ

จึงพิพากษากลับ ไม่เพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ

🔹 ประเด็นทางกฎหมายที่น่าสนใจ

✅ การตีความอำนาจของผู้ใช้อำนาจปกครอง

•ศาลยืนยันว่าผู้ใช้อำนาจปกครองสามารถกระทำการแทนผู้เยาว์ได้ แม้ไม่ได้ขออนุญาตศาลก่อน หากไม่ขัดต่อศีลธรรมอันดี หรือบทกฎหมายที่ห้ามชัดแจ้ง

•มาตรา 1574 มิได้บัญญัติให้การกระทำโดยไม่ขออนุญาตศาลเป็นโมฆะ เพียงแต่ “ไม่ผูกพันผู้เยาว์”

✅ สิทธิในการกล่าวอ้างความเสียเปล่า

•เฉพาะผู้เยาว์เท่านั้นที่มีสิทธิปฏิเสธความผูกพันจากการกระทำที่ไม่ได้รับอนุญาตศาล

•บุคคลภายนอกไม่อาจนำข้อบกพร่องนี้มาอ้างประโยชน์ให้แก่ตนได้

✅ พฤติกรรมภายหลังเป็นการยอมรับนิติกรรม

•การขึ้นเงินตามแคชเชียร์เช็คหลังคำชี้ขาดถือเป็นการแสดงพฤติกรรมยอมรับผลของอนุญาโตตุลาการ

🔹 ข้อคิดทางกฎหมาย

•การตีความมาตรา 1574 ต้องดูถึงเจตนารมณ์แห่งกฎหมายที่มุ่งคุ้มครองผู้เยาว์ มิใช่ให้บุคคลอื่นใช้เป็นเครื่องมือในการโต้แย้งสิทธิของตน

•ผู้แทนโดยชอบธรรมควรระวังการดำเนินนิติกรรมแทนผู้เยาว์ หากไม่ขออนุญาตศาล อาจทำให้ขาดความผูกพัน

•บุคคลภายนอกควรตระหนักว่าตนไม่มีสิทธิอ้างข้อจำกัดดังกล่าว เว้นแต่จะได้รับผลกระทบโดยตรงในฐานะผู้เยาว์

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 8308/2561

ว. เป็นมารดาของผู้คัดค้านทั้งสามย่อมเป็นผู้ใช้อำนาจปกครอง มีอำนาจจัดการทรัพย์สินของบุตรผู้เยาว์ ซึ่งทรัพย์สินหมายความรวมถึงสิทธิเรียกร้องอันเป็นวัตถุไม่มีรูปร่างซึ่งอาจมีราคาและอาจถือเอาได้ บทบัญญัติมาตรา 1574 มีเจตนารมณ์คุ้มครองประโยชน์ของบุตรผู้เยาว์โดยให้ศาลกำกับดูแล การฝ่าฝืนโดยไม่ได้รับอนุญาตจากศาลก่อนก็ไม่ได้ตัดอำนาจทำนิติกรรมแทนของผู้ใช้อำนาจปกครอง ไม่เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยกฎหมาย ไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน ไม่ทำให้นิติกรรมนั้นเป็นโมฆะหรือโมฆียะกรรม คงมีผลเพียงไม่ผูกพันบุตรผู้เยาว์ที่กฎหมายมุ่งคุ้มครอง ผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกไม่มีสิทธิกล่าวอ้างเพื่อตัดอำนาจของผู้ใช้อำนาจปกครอง

ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลเพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย

ผู้คัดค้านทั้งสามยื่นคำคัดค้านว่า แม้นางสาววาณี ผู้แทนโดยชอบธรรมของผู้คัดค้านทั้งสามเสนอข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการโดยไม่ได้ขออนุญาตต่อศาลก่อน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1574 (13) แต่การขออนุญาตดังกล่าวไม่ใช่แบบของนิติกรรม การเสนอข้อพิพาทดังกล่าวจึงไม่ตกเป็นโมฆะ อันจะทำให้ผู้มีส่วนได้เสียคนหนึ่งคนใดจะยกความเสียเปล่าแห่งโมฆะกรรมขึ้นกล่าวอ้างก็ได้ตามมาตรา 172 เพียงแต่มีผลไม่ผูกพันผู้เยาว์ทั้งสามเท่านั้น จึงเป็นกรณีที่ผู้เยาว์ทั้งสามเท่านั้นที่สามารถยกความเสียเปล่าขึ้นกล่าวอ้างเพื่อมิให้ตนต้องผูกพันตามข้อเสนอ และภายหลังจากอนุญาโตตุลาการมีคำชี้ขาดแล้ว ผู้ร้องได้สั่งจ่ายแคชเชียร์เช็คจำนวน 3 ฉบับ ในนามของผู้คัดค้านทั้งสามเพื่อชำระหนี้ และผู้คัดค้านทั้งสามนำแคชเชียร์เช็คไปเรียกเก็บเงินแล้ว ถือว่าผู้ร้องยอมรับตามคำวินิจฉัยชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ ถือไม่ได้ว่าผู้คัดค้านทั้งสามโต้แย้งเกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่ของผู้ร้องตามกฎหมาย ดอกเบี้ยตามเช็คที่ให้รับผิดนับแต่วันที่มีการเรียกเก็บเงินตามเช็คทั้งสามฉบับ และอายุความตามที่ผู้ร้องกล่าวอ้างว่า ผู้คัดค้านทั้งสามเสนอข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการเมื่อพ้นกำหนดเวลาสามปีนับแต่เช็คทั้ง 3 ฉบับ ถึงกำหนดใช้เงินนั้นไม่เข้าหลักเกณฑ์ตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ พ.ศ.2545 อันจะเป็นเหตุในการเพิกถอนคำชี้ขาดอนุญาโตตุลาการ

ศาลชั้นต้นเห็นว่าคดีพอวินิจฉัยได้ จึงให้งดการไต่สวน

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้เพิกถอนคำวินิจฉัยชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย ค่าฤชาธรรมเนียมให้เป็นพับ

ผู้คัดค้านทั้งสามอุทธรณ์ต่อศาลฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คดีมีปัญหาต้องวินิจฉัยตามอุทธรณ์ของผู้คัดค้านทั้งสามประการแรกว่า ผู้คัดค้านทั้งสามมีสิทธิมอบข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการวินิจฉัยหรือไม่ เห็นว่า นางสาววาณีเป็นมารดาของผู้คัดค้านทั้งสามย่อมเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1566 มีอำนาจจัดการทรัพย์สินของบุตรผู้เยาว์ตามมาตรา 1571 ซึ่งทรัพย์สินหมายความรวมถึงสิทธิเรียกร้องอันเป็นวัตถุไม่มีรูปร่าง ซึ่งอาจมีราคาและอาจถือเอาได้ตามมาตรา 138 บทบัญญัติมาตรา 1574 มีเจตนารมณ์คุ้มครองประโยชน์ของบุตรผู้เยาว์โดยให้ศาลกำกับดูแล การฝ่าฝืนโดยไม่ได้รับอนุญาตจากศาลก่อนก็ไม่ได้ตัดอำนาจทำนิติกรรมแทนของผู้ใช้อำนาจปกครอง ไม่เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยกฎหมาย ไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน ไม่ทำให้นิติกรรมนั้นเป็นโมฆะกรรมหรือโมฆียะกรรมตามมาตรา 150 และ 153 คงมีผลเพียงไม่ผูกพันบุตรผู้เยาว์ที่กฎหมายมุ่งคุ้มครอง ผู้ร้องซึ่งเป็นบุคคลภายนอกไม่มีสิทธิกล่าวอ้างเพื่อตัดอำนาจของผู้ใช้อำนาจปกครอง ที่ศาลชั้นต้นพิพากษาว่าผู้คัดค้านทั้งสามโดยนางสาววาณี ผู้ใช้อำนาจปกครองและผู้แทนโดยชอบธรรมของผู้คัดค้านทั้งสามบกพร่องเรื่องความสามารถในการมอบข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการวินิจฉัยนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย อุทธรณ์ข้อนี้ของผู้คัดค้านทั้งสามฟังขึ้น

สำหรับปัญหาเรื่องอายุความ ซึ่งศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่าผู้ร้องโต้แย้งดุลพินิจของอนุญาโตตุลาการ และการยอมรับหรือการบังคับตามคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการไม่เป็นการขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน ผู้ร้องไม่ได้อุทธรณ์คัดค้านในข้อนี้ จึงไม่มีเหตุที่จะต้องย้อนสำนวนให้ศาลชั้นต้นไต่สวนข้อเท็จจริงใดอีก

พิพากษากลับเป็นว่าไม่เพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นอุทธรณ์ต่อศาลฎีกาให้เป็นพับ

🔹 IRAC Analysis (Issue – Rule – Application – Conclusion)

🔹 Issue:

ผู้ใช้อำนาจปกครองมีสิทธิเสนอข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการแทนผู้เยาว์โดยไม่ต้องได้รับอนุญาตจากศาลก่อนหรือไม่ และบุคคลภายนอกมีสิทธิอ้างความเสียเปล่าของการกระทำนั้นได้หรือไม่

🔹 Rule:

•ป.พ.พ. มาตรา 1571: ผู้ใช้อำนาจปกครองมีอำนาจจัดการทรัพย์สินของผู้เยาว์

•ป.พ.พ. มาตรา 1574: กำหนดให้การกระทำบางอย่างต้องได้รับอนุญาตจากศาล

•ป.พ.พ. มาตรา 150 และ 153: การกระทำที่ไม่ขัดต่อกฎหมายหรือศีลธรรมไม่เป็นโมฆะ

•ป.พ.พ. มาตรา 172: เฉพาะผู้มีส่วนได้เสียเท่านั้นที่อาจยกโมฆะกรรมขึ้นอ้าง

🔹 Application:

แม้ผู้ใช้อำนาจปกครองไม่ได้ขออนุญาตศาลก่อนเสนอข้อพิพาทต่ออนุญาโตตุลาการ แต่ไม่ใช่การต้องห้ามโดยชัดแจ้ง และไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อย การกระทำดังกล่าวจึงไม่เป็นโมฆะ เพียงแต่ไม่ผูกพันผู้เยาว์ ซึ่งผู้ร้องในคดีนี้มิใช่ผู้เยาว์ จึงไม่มีสิทธิกล่าวอ้างโมฆะกรรม

🔹 Conclusion:

ศาลฎีกาพิพากษากลับ ไม่เพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ เพราะผู้ใช้อำนาจปกครองกระทำได้โดยชอบด้วยกฎหมาย และผู้ร้องไม่มีสิทธิกล่าวอ้างความเสียเปล่า

🔹 Summary in English (for website)

Supreme Court Judgment No. 8308/2561 Summary:

This judgment concerns whether a legal guardian may submit a dispute to arbitration on behalf of minors without prior court approval. The Court held that although court permission under Section 1574 of the Civil and Commercial Code was not obtained, the guardian’s action was not null and void but merely non-binding on the minors. Furthermore, third parties (like the claimant) have no right to invoke such defects. The arbitration decision stands, as the guardian acted within lawful parental authority and the claimants accepted the ruling by cashing the settlement checks.