ยินดีให้คำปรึกษากฎหมายแชทไลน์

     

 บทนำ

คำพิพากษาศาลฎีกานี้มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับการเปิดบัญชีธนาคารตามคำสั่งของพรรคพวกเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด แม้ว่าจำเลยจะไม่ใช่ผู้ค้าตรง แต่มีการแบ่งหน้าที่และสมคบกัน กระทำให้ถือเป็นความผิดตาม มาตรา 145 วรรคสอง (2) แห่งประมวลกฎหมายยาเสพติด โดยศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แม้โทษในคำพิพากษาเดิมจะหนักกว่ากฎหมายใหม่ แต่ต้องกำหนดโทษใหม่ตามบทบัญญัติที่บัญญัติภายหลัง โดยสุดท้ายพิพากษาปรับโทษให้จำคุก 10 ปี และปรับ 500,000 บาท ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 3 (1) ประกอบมาตรา 83

บริบทและความสำคัญของคดี

• คดีนี้มีประเด็นที่สำคัญต่อการตีความบทบัญญัติยาเสพติดใหม่ (พ.ศ. 2564) กับคดีเดิม

• เน้นว่าการกระทำที่อยู่ใน “การแบ่งหน้าที่” (เช่น เปิดบัญชีรับโอนเงิน) อาจถูกยกระดับเป็นความผิดสมคบยาเสพติด ไม่ใช่ความผิดเบา

• มีผลสำคัญทางแนวปฏิบัติศาลในการพิจารณาคดียาเสพติดในอนาคต

ข้อเท็จจริงสำคัญ

• จำเลยเปิดบัญชีธนาคารตามคำสั่งของพวกเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด

• การกระทำมีลักษณะ แบ่งหน้าที่ ร่วมกันสมคบเพื่อกระทำความผิด

• ในท้ายที่สุด จำเลยกับพวกมีเมทแอมเฟตามีนของกลางไว้เพื่อจำหน่าย จำนวน 1,580 เม็ด (คิดเป็นสารบริสุทธิ์ 31.031 กรัม)

• ข้อเท็จจริงรับสารภาพในคำฟ้องและคำให้การ

• ศาลชั้นต้นพิพากษาว่ามีความผิดตามกฎหมายยาเสพติด มาตรา 15 วรรคสาม (2), 66 วรรคสาม ประกอบ มาตรา 83

• ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

• จำเลยฎีกาโดยยื่นคำร้องขอกำหนดโทษใหม่ตาม ป.อ. มาตรา 3 (1)

กระบวนพิจารณาในศาลชั้นต้น – อุทธรณ์ – ฎีกา

• ศาลชั้นต้น ตัดสินตาม พ.ร.บ.ยาเสพติด พ.ศ. 2522 (มาตรา 15, 66) และ ป.อ. มาตรา 83 ให้จำคุกตลอดชีวิต + ปรับ 1,000,000 บาท

• ลดโทษเนื่องจากจำเลยให้การรับสารภาพ (ป.อ. มาตรา 78) เหลือ จำคุก 25 ปี + ปรับ 500,000 บาท

• ศาลอุทธรณ์ ยืนตามศาลชั้นต้น

• ศาลฎีกา พิจารณาว่า กรณีนี้มีประเด็นทางกฎหมายสำคัญคือการบังคับใช้บทบัญญัติยาเสพติดชุดใหม่ (พ.ศ. 2564) กับโทษที่กำหนดในคำพิพากษาเดิม

🔹 1. กฎหมายที่ศาลใช้วินิจฉัยหลักในคดีนี้

คดีนี้ศาลฎีกาใช้บทบัญญัติหลักในการวินิจฉัยและกำหนดโทษดังต่อไปนี้

1. ประมวลกฎหมายยาเสพติด พ.ศ. 2564 มาตรา 145 วรรคสอง (2)

เป็นบทหลักที่ใช้วินิจฉัยความผิดฐาน “ร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย” โดยศาลเห็นว่าแม้จำเลยเพียงเปิดบัญชีรับเงินค้ายา แต่ถือเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการ เพราะมีการแบ่งหน้าที่กันทำ

2. ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1)

ใช้หลักว่าเมื่อมีกฎหมายใหม่ที่เบากว่าเดิม ศาลต้องกำหนดโทษใหม่ตามบทบัญญัติที่เป็นคุณแก่จำเลย (จากเดิมโทษจำคุกตลอดชีวิตเหลือจำคุก 10 ปี)

3. ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78

ใช้ลดโทษให้ครึ่งหนึ่งเพราะจำเลยให้การรับสารภาพ เป็นเหตุบรรเทาโทษตามมาตรฐานทางอาญา

4. ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83

ใช้ประกอบฐานความผิด “ร่วมกันกระทำความผิด” ในกรณีสมคบหรือแบ่งหน้าที่กันทำ

5. ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 29 และ 30

เกี่ยวกับการกักขังแทนค่าปรับ หากจำเลยไม่สามารถชำระค่าปรับ ศาลกำหนดให้กักขังแทนได้ แต่ไม่เกิน 2 ปี

🔹 2. 5 Keywords สำคัญที่สุดของคดีนี้ (พร้อมขยายความ)

① สมคบยาเสพติด

ศาลถือว่าการเปิดบัญชีเพื่อรับเงินค้ายา เป็นการสมคบ แม้ไม่ได้ค้าด้วยตัวเอง เพราะมีลักษณะ “แบ่งหน้าที่” และร่วมรู้เห็นในขบวนการ จึงเป็นความผิดสมบูรณ์

② กฎหมายใหม่ที่เป็นคุณ 

เป็นหลักสำคัญในคดีนี้ เพราะในระหว่างที่คดีถึงที่สุด มีกฎหมายยาเสพติดฉบับใหม่ออกมา ซึ่งกำหนดโทษเบากว่าเดิม ศาลจึงต้องใช้กฎหมายใหม่แทนกฎหมายเดิม

③ กำหนดโทษใหม่ตาม มาตรา 3 (1)

เมื่อโทษเดิม (จำคุกตลอดชีวิต) หนักกว่ากฎหมายใหม่ ศาลใช้ มาตรา 3 (1) เพื่อลดโทษลงเหลือจำคุก 20 ปี และลดครึ่งหนึ่งตาม มาตรา 78 เหลือ 10 ปี

④ บทบาทจำเลยในขบวนการค้ายา

ศาลตีความบทบาทของจำเลยว่า แม้ไม่ได้เป็นผู้จำหน่ายโดยตรง แต่การเปิดบัญชีและรับเงินเป็นองค์ประกอบหนึ่งของการกระทำ จึงต้องรับผิดเทียบเท่าผู้ร่วมกระทำ

⑤ มาตรา 145 วรรคสอง (2)

เป็นหัวใจของคำพิพากษา เพราะเป็นบทที่ศาลใช้ลงโทษจริง โดยวินิจฉัยว่าจำนวนยา และพฤติการณ์ เข้าข่าย “มีไว้เพื่อจำหน่าย” แต่ยังไม่ถึงขั้นร้ายแรงตามวรรคสาม

✅ สรุปสั้น:

คดีนี้ใช้หลักการสมคบยาเสพติดและการใช้กฎหมายใหม่ที่เป็นคุณแก่จำเลยเป็นแกนกลาง ศาลยืนยันว่าการเปิดบัญชีให้พวกใช้รับเงินค้ายา แม้ไม่ค้าด้วยตนเอง ก็เป็นส่วนหนึ่งของขบวนการสมคบ ต้องรับโทษตามมาตรา 145 และเมื่อกฎหมายใหม่ลดโทษ ศาลจึงกำหนดโทษใหม่ตาม ป.อ. มาตรา 3 (1) เป็นจำคุก 10 ปี ปรับ 500,000 บาท 

ปัญหากฎหมายสำคัญ

• จำเลยสามารถขอกำหนดโทษใหม่ตาม ป.อ. มาตรา 3 (1) ได้หรือไม่

• การเปิดบัญชีรับโอนเงินค่ายาเสพติด ถือเป็นเพียง “ให้บุคคลอื่นใช้บัญชี” ภายใต้มาตรา 129 หรือเป็นความผิดที่สูงขึ้น (สมคบยาเสพติด)

• บทบัญญัติยาเสพติด (พ.ศ. 2564) มาตรา 145 วรรคสอง (2) บังคับใช้ย้อนหลังได้ในทางลดโทษหรือไม่

• หากโทษที่คำพิพากษาเดิมหนักกว่าโทษตามกฎหมายใหม่ ศาลจะกำหนดโทษใหม่อย่างไร

การวินิจฉัยของศาลฎีกา

• ศาลฎีกาพิจารณาว่า ในระหว่างที่จำเลยรับโทษตามคำพิพากษาซึ่งถึงที่สุดแล้ว ได้มี พ.ร.บ. ยาเสพติด พ.ศ. 2564 ซึ่งยกเลิก พ.ร.บ. ยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 และใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติดแทน

• การกระทำของจำเลย เข้าข่ายความผิดตาม มาตรา 145 วรรคสอง (2) (มีเมทแอมเฟตามีนไว้เพื่อจำหน่าย)

• แม้จำเลยอ้างว่าเป็นการให้ผู้อื่นใช้บัญชีภายใต้ มาตรา 129 ก็ไม่ยอมรับ เพราะ พฤติการณ์สมคบกัน และมีการถือครองยาเสพติดจริง

• ถามว่าเป็นการ “เพื่อการค้าเป็นปกติธุระ” ตามมาตรา 145 วรรคสอง (1) หรือไม่ ศาลเห็นว่า ข้อเท็จจริงยังไม่ปรากฏว่าจำเลยเป็นผู้ค้ายาโดยประจำ ดังนั้นจึงใช้ มาตรา 145 วรรคสอง (2)

• เนื่องจากโทษในคำพิพากษาถึงที่สุด (จำคุกตลอดชีวิต) สูงกว่าโทษตามบทบัญญัติใหม่ ศาลจะต้อง กำหนดโทษใหม่ ตามหลัก ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1)

• ศาลฎีกาพิพากษากลับ ให้กำหนดโทษใหม่ โดยลงโทษในความผิดฐานร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้เพื่อจำหน่าย ตาม มาตรา 145 (วรรคสอง) + ป.อ. มาตรา 3 (1) + ป.อ. มาตรา 83

• ลงโทษจำคุก 20 ปี + ปรับ 1,000,000 บาท → ลดโทษกึ่งหนึ่งตาม มาตรา 78 เหลือ จำคุก 10 ปี + ปรับ 500,000 บาท

• หากไม่ชำระค่าปรับ ให้กักขังแทนตาม ป.อ. มาตรา 29, 30 (กักขังได้สูงสุด 2 ปี)

การวิเคราะห์ประเด็นทางกฎหมาย

1 การบังคับใช้ ป.อ. มาตรา 3 (1) เพื่อกำหนดโทษใหม่

• ป.อ. มาตรา 3 (1) กำหนดว่า ถ้ากฎหมายใหม่มีบทบัญญัติที่ลดโทษลง จำเลยที่ถูกตัดสินแล้วอาจได้รับโทษตามกฎหมายใหม่ได้

• ในกรณีนี้ กฎหมายยาเสพติดชุดใหม่มีโทษต่ำกว่าบางบทบัญญัติเดิม ดังนั้นศาลจำเป็นต้องพิจารณากำหนดโทษใหม่ให้เหมาะสมกับบทบัญญัติใหม่

2 การตีความ “สมคบ” และ “แบ่งหน้าที่”

• แม้จำเลยจะไม่ได้มีบทบาทจัดหายา จำหน่ายเองโดยตรง แต่การเปิดบัญชีรับโอนเงินให้พวก ถือเป็นการแบ่งหน้าที่

• ศาลยอมรับว่า “การสมคบกัน” ไม่ได้จำเป็นต้องทำทุกขั้นตอน แต่การมีส่วนร่วมในการสนับสนุนอำนวยความสะดวกให้กับการกระทำความผิด ก็ถือเป็นสมคบ

• ดังนั้น การเปิดบัญชีที่ใช้เป็นช่องทางโอนเงินค่ายา เป็นส่วนหนึ่งของความผิดรวม

3 การเลือกบทลงโทษตามมาตรา 145

• มาตรา 145 วรรคสอง (2) กำหนดโทษสำหรับผู้มีเมทแอมเฟตามีนไว้เพื่อจำหน่าย (ไม่ถึงขั้นเป็น “ค้าปกติธุระ”)

• บทบัญญัติยังแยกมาตรา 145 วรรคสาม (2) สำหรับเหตุที่ร้ายแรงกว่านั้น (ผลกระทบต่อความปลอดภัยทั่วไป) — ศาลเห็นว่าในคดีนี้ยังไม่เข้าเกณฑ์นั้น

• ศาลไม่รับแนวทางที่จำเลยอ้างว่าเป็นมาตรา 129 (เปิดบัญชี) เพราะพฤติการณ์สมคบ + ถือครองยา

4 หลักการกำหนดโทษใหม่

• หากโทษตามคำพิพากษาถึงที่สุดสูงกว่าโทษตามบทบัญญัติใหม่ (ซึ่งลดโทษ) ต้องใช้บทบัญญัติใหม่

• ศาลไม่สามารถปล่อยให้โทษเดิมอยู่ เพราะขัดกับหลักกฎหมายใหม่ที่ดีขึ้น (lex mitior)

• เมื่อกำหนดโทษใหม่ ต้องคำนึงการลดโทษตาม ป.อ. มาตรา 78

5 การกักขังแทนค่าปรับ

• ถ้าไม่ชำระค่าปรับ จำเลยอาจถูกกักขังแทนตาม ป.อ. มาตรา 29, 30

• ศาลจำกัดให้กักขังเป็นเวลาไม่เกิน 2 ปี

IRAC (Issue – Rule – Application – Conclusion)

Issue (ปัญหาประกอบ):

1. จำเลยสามารถขอกำหนดโทษใหม่ตาม ป.อ. มาตรา 3 (1) ได้หรือไม่ เมื่อบทบัญญัติยาเสพติดใหม่ลดโทษลง

2. การเปิดบัญชีธนาคารเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด ถือเป็นเพียงความผิดฐานให้ใช้บัญชี (มาตรา 129) หรือเป็นความผิดสมคบยาเสพติดภายใต้มาตรา 145

3. ในกรณีที่โทษเดิมหนักกว่าโทษตามกฎหมายใหม่ ศาลควรกำหนดโทษใหม่อย่างไร

Rule (บทกฎหมายที่เกี่ยวข้อง):

• ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1)

• ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78

• ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 29, 30

• พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ปรับปรุงใหม่) — มาตรา 145 วรรคสอง (2)

• ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83

• แนวหลัก lex mitior (กฎหมายใหม่ที่ดีขึ้นใช้ย้อนหลังในทางลดโทษ)

Application (การนำกฎหมายมาวิเคราะห์กับข้อเท็จจริง):

• เมื่อบทบัญญัติยาเสพติดใหม่มีโทษต่ำกว่าโทษเดิม จำเลยจึงมีสิทธิขอกำหนดโทษใหม่ตาม ป.อ. มาตรา 3 (1)

• ข้อเท็จจริงชี้ให้เห็นว่า จำเลยมีส่วนร่วมใน “การแบ่งหน้าที่” ผ่านการเปิดบัญชีรับโอนเงินยา จึงเป็นการสมคบ

• การถือครองยาเสพติดจำนวนมากสามารถวินิจฉัยได้ว่าเป็นการมีไว้เพื่อจำหน่าย (มาตรา 145 วรรคสอง (2))

• โทษในคำพิพากษาถึงที่สุด (จำคุกตลอดชีวิต) สูงกว่าโทษตามกฎหมายใหม่ ศาลจึงต้องกำหนดโทษใหม่โดยใช้บทบัญญัติใหม่ + ลดโทษตามมาตรา 78

• สำหรับค่าปรับ หากจำเลยไม่ชำระ ต้องกักขังแทนตามมาตรา 29, 30

Conclusion (บทสรุปตาม IRAC):

• จำเลยมีสิทธิเรียกกำหนดโทษใหม่ตาม ป.อ. มาตรา 3 (1)

• การเปิดบัญชีเพื่อรับโอนเงินยาเสพติด ถือเป็นส่วนหนึ่งของการสมคบยาเสพติด ไม่ใช่เพียงให้ใช้บัญชีตาม มาตรา 129

• ต้องใช้บทบัญญัติยาเสพติดชุดใหม่ (มาตรา 145) และกำหนดโทษใหม่ให้เหมาะสม

• ศาลฎีกาให้ลงโทษจำเลยใหม่เป็น จำคุก 10 ปี + ปรับ 500,000 บาท

บทสรุปข้อคิดทางกฎหมาย

• หลัก lex mitior เป็นหลักสำคัญในการพิจารณาคดีที่บทบัญญัติใหม่ลดโทษ — ศาลต้องพิจารณาใช้อย่างเคร่งครัด

• การแบ่งหน้าที่ในการกระทำความผิด (แม้ไม่ใช่ผู้ค้าตรง) ก็อาจถูกลงโทษในฐานสมคบยาเสพติดได้

• ศาลต้องระมัดระวังการวินิจฉัยข้อเท็จจริงเพื่อแยกว่าการกระทำเข้าเงื่อนไขหนัก (วรรคสาม) หรือเบา (วรรคสอง)

• ค่าปรับและการกักขังแทนค่าปรับเป็นมาตรการที่สำคัญในการกำกับโทษให้เหมาะสม

• แนววินิจฉัยฎีกานี้เป็นบรรทัดฐานสำคัญสำหรับคดียาเสพติดในอนาคต

สรุป 

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์คำพิพากษาศาลฎีกา 2306/2567 ซึ่งเกี่ยวกับการเปิดบัญชีธนาคารรับโอนเงินค่ายาเสพติด โดยมีประเด็นสำคัญคือ การสมคบยาเสพติดผ่านการแบ่งหน้าที่ แม้จำเลยไม่ใช่ผู้ค้าตรง ศาลฎีกาใช้บทบัญญัติยาเสพติดใหม่ (มาตรา 145 วรรคสอง (2)) และหลัก lex mitior ใน ป.อ. มาตรา 3 (1) ให้กำหนดโทษใหม่เป็น จำคุก 10 ปี + ปรับ 500,000 บาท พร้อมกักขังแทนค่าปรับหากไม่ชำระ บทวิเคราะห์เจาะลึกและ IRAC ช่วยให้เข้าใจแนวคิดศาลและบทบาทในคดียาเสพติด

🔹 คำถามที่ 1:

การเปิดบัญชีธนาคารตามคำสั่งของพวกเพื่อรับเงินค่ายาเสพติด ถือเป็นเพียงการยอมให้ใช้บัญชี (มาตรา 129) หรือเป็นความผิดฐานสมคบยาเสพติดตามมาตรา 145 แห่งประมวลกฎหมายยาเสพติด?

คำตอบ:

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แม้จำเลยเพียงเปิดบัญชีเงินฝากธนาคารตามคำสั่งของพวกเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด แต่พฤติการณ์ดังกล่าวถือว่าเป็น “การแบ่งหน้าที่กันทำ” อันเป็นการสมคบกันเพื่อกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด ไม่ใช่เพียงการยอมให้ผู้อื่นใช้บัญชีโดยรู้หรือควรรู้ว่าจะนำไปใช้ในการกระทำความผิดร้ายแรงตามมาตรา 129

เมื่อจำเลยมีส่วนร่วมในขบวนการที่มีการครอบครองเมทแอมเฟตามีนไว้เพื่อจำหน่าย จึงต้องรับโทษในฐานความผิด มาตรา 145 วรรคสอง (2) แห่งประมวลกฎหมายยาเสพติด ร่วมกับ มาตรา 83 ประมวลกฎหมายอาญา ไม่ใช่เพียงความผิดเบาตามมาตรา 129

🔹 คำถามที่ 2:

เมื่อมีการประกาศใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติด พ.ศ. 2564 ซึ่งลดโทษลงจากกฎหมายเดิม จำเลยที่คดีถึงที่สุดแล้วสามารถขอกำหนดโทษใหม่ได้หรือไม่?

คำตอบ:

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า จำเลยมีสิทธิขอให้ศาลกำหนดโทษใหม่ได้ตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1) ซึ่งบัญญัติให้ใช้กฎหมายภายหลังหากเป็นกฎหมายที่บัญญัติในทางเป็นคุณแก่ผู้กระทำความผิด (หลัก lex mitior)

ในคดีนี้ บทบัญญัติใหม่ใน มาตรา 145 วรรคสอง (2) กำหนดโทษจำคุกตั้งแต่ 2 ถึง 20 ปี และปรับ 200,000 ถึง 2,000,000 บาท ซึ่งเบากว่าโทษเดิมที่ศาลชั้นต้นพิพากษาจำคุกตลอดชีวิต

ดังนั้น ศาลฎีกาจึงพิพากษาให้ กำหนดโทษใหม่ คือ จำคุก 20 ปี ปรับ 1,000,000 บาท และลดโทษให้กึ่งหนึ่งตามมาตรา 78 คงเหลือจำคุก 10 ปี ปรับ 500,000 บาท

การกำหนดโทษใหม่ในคดียาเสพติด, เปิดบัญชีรับเงินค่ายาเสพติด, ความผิดฐานสมคบ

"เปิดบัญชีรับเงินค่ายาเสพติด เข้าข่ายสมคบกระทำผิดยาเสพติด โทษหนักกว่าการยอมให้ใช้บัญชีธนาคารทั่วไป"

แม้จำเลยเพียงเปิดบัญชีธนาคารตามคำสั่งของพวกเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด แต่การกระทำดังกล่าวเข้าลักษณะการสมคบกันเพื่อกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด และมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย อันเป็นผลจากการสมคบกัน ไม่ใช่เพียงความผิดฐานยอมให้ผู้อื่นใช้บัญชีธนาคารตาม ป.ยาเสพติด มาตรา 129 ที่มีโทษเบากว่า

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2306/2567

แม้ข้อเท็จจริงได้ความว่าจำเลยเพียงแต่เปิดบัญชีเงินฝากธนาคารตามคำสั่งของพวกเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด แต่ก็มีลักษณะเป็นการแบ่งหน้าที่กันทำด้วยการสมคบกันเพื่อกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด และในที่สุดได้ร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนของกลางไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่ายเพราะเหตุที่ได้มีการสมคบกันดังกล่าว การกระทำของจำเลยจึงหาใช่เป็นเพียงความผิดฐานยอมให้ผู้อื่นใช้บัญชีธนาคาร โดยรู้หรือควรรู้ว่าจะเป็นประโยชน์ต่อการกระทำความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติดตาม ป.ยาเสพติด มาตรา 129 ซึ่งมีระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ เท่านั้นไม่

 

 

คดีสืบเนื่องจากศาลชั้นต้นพิพากษาว่า จำเลยมีความผิดตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 15 วรรคสาม (2), 66 วรรคสาม ประกอบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83 พระราชบัญญัติมาตรการในการปราบปรามผู้กระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด พ.ศ. 2534 มาตรา 8 วรรคสอง ความผิดฐานสมคบโดยการตกลงกันตั้งแต่สองคนขึ้นไปเพื่อกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดและได้มีการกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดเพราะเหตุที่ได้มีการสมคบกัน และความผิดฐานร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย เป็นการกระทำกรรมเดียวเป็นความผิดต่อกฎหมายหลายบทตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 90 แต่ละบทมีโทษเท่ากัน ให้ลงโทษฐานร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่ายเพียงบทเดียว จำคุกตลอดชีวิต และปรับ 1,000,000 บาท จำเลยให้การรับสารภาพ ลดโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 ประกอบมาตรา 53 ให้กึ่งหนึ่ง คงจำคุก 25 ปี และปรับ 500,000 บาท ไม่ชำระค่าปรับให้จัดการตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 29, 30 หากต้องกักขังแทนค่าปรับให้กักขังไม่เกิน 2 ปี คดีถึงที่สุด

จำเลยยื่นคำร้องขอให้กำหนดโทษจำเลยใหม่ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1)

ศาลชั้นต้นมีคำสั่งยกคำร้อง

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์แผนกคดียาเสพติดพิพากษายืน

จำเลยฎีกา โดยได้รับอนุญาตจากศาลฎีกา

ศาลฎีกาแผนกคดียาเสพติดวินิจฉัยว่า ในชั้นนี้มีปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาของจำเลยว่า มีเหตุกำหนดโทษให้จำเลยใหม่ในความผิดตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 66 วรรคสาม ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 3 (1) หรือไม่ เห็นว่า ในระหว่างที่จำเลยกำลังรับโทษตามคำพิพากษาซึ่งคดีถึงที่สุดแล้วนั้น ได้มีพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติด พ.ศ. 2564 ให้ยกเลิกพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 รวมทั้งที่แก้ไขเพิ่มเติมทุกฉบับ และให้ใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติดท้ายพระราชบัญญัติดังกล่าวแทน ซึ่งการกระทำของจำเลยต้องด้วยบทบัญญัติมาตรา 90 และมาตรา 145 แห่งประมวลกฎหมายยาเสพติด ข้อเท็จจริงได้ความว่า เมทแอมเฟตามีนของกลางที่จำเลยกับพวกร่วมกันมีไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย อันเป็นความผิดฐานร่วมกันจำหน่ายเมทแอมเฟตามีนตามมาตรา 145 มีจำนวน 1,580 เม็ด คำนวณเป็นสารบริสุทธิ์ได้ 31.031 กรัม ประกอบกับข้อเท็จจริงได้ความจากคำฟ้องและคำให้การรับสารภาพของจำเลยว่า ร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนของกลางไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย ดังนี้ โดยสภาพความผิดและพฤติการณ์ดังกล่าวหากจำเลยกับพวกไม่ถูกเจ้าพนักงานจับกุมเสียก่อน ย่อมทำให้เกิดการแพร่กระจายของเมทแอมเฟตามีนไปในกลุ่มผู้เสพและบุคคลทั่วไป ส่งผลกระทบต่อความเสียหายในสังคมส่วนรวมอย่างแน่นอน ถือได้ว่าเป็นการกระทำที่ก่อให้เกิดการแพร่กระจายในกลุ่มประชาชน การกระทำของจำเลยจึงต้องด้วยมาตรา 145 วรรคสอง (2) ซึ่งมีระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 2 ปี ถึง 20 ปี และปรับตั้งแต่ 200,000 บาท ถึง 2,000,000 บาท ยังไม่ร้ายแรงถึงขนาดเป็นการกระทำที่ทำให้เกิดผลกระทบต่อความปลอดภัยของประชาชนทั่วไปตามมาตรา 145 วรรคสาม (2) ซึ่งมีระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 5 ปี ถึงจำคุกตลอดชีวิต และปรับตั้งแต่ 500,000 บาท ถึง 5,000,000 บาท หรือประหารชีวิต ดังที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัย และตามพฤติการณ์แห่งคดียังไม่ปรากฏข้อเท็จจริงชัดเจนว่า จำเลยกับพวกกระทำความผิดเป็นขบวนการค้ายาเสพติดหรือจำหน่ายยาเสพติดเป็นปกติธุระ จึงยังไม่พอฟังว่าเป็นการกระทำเพื่อการค้าตามมาตรา 145 วรรคสอง (1) ดังที่จำเลยอ้างในฎีกา แม้ข้อเท็จจริงได้ความว่า จำเลยเพียงแต่เปิดบัญชีเงินฝากธนาคารตามคำสั่งของพวกเพื่อรับโอนเงินค่ายาเสพติด แต่ก็มีลักษณะเป็นการแบ่งหน้าที่กันทำด้วยการสมคบกันเพื่อกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด และในที่สุดได้ร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนของกลางไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่ายเพราะเหตุที่ได้มีการสมคบกันดังกล่าว การกระทำของจำเลยจึงหาใช่เป็นเพียงความผิดฐานยอมให้ผู้อื่นใช้บัญชีธนาคาร โดยรู้หรือควรรู้ว่าจะเป็นประโยชน์ต่อการกระทำความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติด ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 129 ซึ่งมีระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ เท่านั้นไม่ เมื่อการกระทำของจำเลยเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 145 วรรคสอง (2) ดังที่วินิจฉัยมา แต่โทษที่กำหนดตามคำพิพากษาถึงที่สุดคือโทษจำคุกตลอดชีวิตหนักกว่าโทษจำคุกตามกฎหมายที่บัญญัติในภายหลัง ศาลต้องกำหนดโทษจำคุกให้จำเลยใหม่ตามโทษที่กำหนดตามกฎหมายที่บัญญัติในภายหลัง ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษามานั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย ฎีกาของจำเลยฟังขึ้นบางส่วน

พิพากษากลับ ให้กำหนดโทษจำเลยเสียใหม่สำหรับความผิดฐานร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 90, 145 วรรคสอง (2) ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1) ประกอบมาตรา 83 จำคุก 20 ปี และปรับ 1,000,000 บาท ลดโทษให้กึ่งหนึ่งตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 แล้ว คงจำคุก 10 ปี และปรับ 500,000 บาท ไม่ชำระค่าปรับให้จัดการตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 29, 30 หากต้องกักขังแทนค่าปรับให้กักขังเกิน 1 ปี แต่ไม่เกิน 2 ปี

•  ลดโทษยาเสพติดตามกฎหมายใหม่

•  มาตรา 145 วรรคสอง ความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด

•  การกำหนดโทษใหม่ในคดียาเสพติด

•  พระราชบัญญัติยาเสพติด พ.ศ. 2564

•  บทลงโทษคดียาเสพติดล่าสุด

•  มาตรา 3 (1) ประมวลกฎหมายอาญา อธิบาย

•  ความผิดฐานสมคบในคดียาเสพติด

•  บทบัญญัติกฎหมายยาเสพติด 2564 กับการลดโทษ

คำพิพากษาย่อ:

คดีนี้เริ่มจากศาลชั้นต้นพิพากษาว่าจำเลยมีความผิดฐานร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 และประมวลกฎหมายอาญา โดยลงโทษจำคุกตลอดชีวิตและปรับ 1,000,000 บาท จำเลยรับสารภาพจึงลดโทษเหลือจำคุก 25 ปี และปรับ 500,000 บาท หากไม่ชำระค่าปรับให้กักขังแทนค่าปรับไม่เกิน 2 ปี

ต่อมาจำเลยยื่นคำร้องขอให้กำหนดโทษใหม่ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1) แต่ศาลชั้นต้นยกคำร้อง ศาลอุทธรณ์แผนกคดียาเสพติดพิพากษายืน จำเลยฎีกาและได้รับอนุญาตจากศาลฎีกา

ศาลฎีกาพิจารณาเห็นว่า ขณะจำเลยรับโทษ มีการบังคับใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติด พ.ศ. 2564 แทนกฎหมายเดิม ซึ่งกำหนดโทษเบากว่า โดยพฤติการณ์คดีไม่เข้าข่ายความผิดที่ร้ายแรงตามมาตรา 145 วรรคสาม (2) หรือการค้ายาเสพติดเป็นขบวนการ จึงกำหนดโทษใหม่ตามมาตรา 145 วรรคสอง (2) ให้จำคุก 20 ปี และปรับ 1,000,000 บาท ลดโทษกึ่งหนึ่งตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 เหลือจำคุก 10 ปี และปรับ 500,000 บาท หากไม่ชำระค่าปรับให้กักขังแทนค่าปรับไม่เกิน 2 ปี

คำอธิบายหลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง:

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1):

มาตรานี้กำหนดว่า หากกฎหมายที่ใช้ในขณะกระทำความผิดกำหนดโทษหนักกว่ากฎหมายที่บังคับใช้ในภายหลัง ต้องใช้กฎหมายที่มีโทษเบากว่า ซึ่งเป็นหลักการที่สอดคล้องกับการคุ้มครองสิทธิผู้ต้องหา โดยลดโทษตามกฎหมายที่ใช้ในภายหลัง เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมในระบบกฎหมาย

ประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 90:

มาตรานี้ระบุถึงความผิดฐานสมคบกันเพื่อกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด โดยมีเงื่อนไขว่าต้องมีการตกลงกันตั้งแต่สองคนขึ้นไป และเกิดการกระทำความผิดตามที่ได้สมคบกันไว้ ซึ่งการกระทำดังกล่าวถือเป็นการกระทำความผิดฐานสมคบ แม้ว่าการสมคบกันจะไม่ก่อให้เกิดผลในทันที

ประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 129:

มาตรานี้กำหนดความผิดฐานยอมให้ผู้อื่นใช้บัญชีธนาคาร โดยรู้หรือควรรู้ว่าอาจนำไปใช้ในกระบวนการกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด กำหนดโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ เพื่อควบคุมการสนับสนุนหรือช่วยเหลือในการกระทำความผิด

ประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 145 วรรคสอง (1):

มาตรานี้กล่าวถึงความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดที่มีการกระทำ "เพื่อการค้า" ซึ่งหมายถึงการกระทำที่มุ่งหวังผลกำไรจากการค้ายาเสพติดโดยตรง การกระทำดังกล่าวจะได้รับโทษที่หนักกว่าความผิดทั่วไป เพื่อป้องกันการกระทำผิดที่เป็นลักษณะเชิงพาณิชย์

ประมวลกฎหมายยาเสพติด มาตรา 145 วรรคสอง (2):

มาตรานี้กำหนดโทษสำหรับผู้ที่มีสารเสพติดไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย โดยไม่ได้มีการกระทำถึงขั้นที่เป็นภัยต่อความปลอดภัยของสาธารณะหรือเกี่ยวข้องกับขบวนการค้ายาเสพติดขนาดใหญ่ โทษที่กำหนดคือจำคุกตั้งแต่ 2 ปี ถึง 20 ปี และปรับตั้งแต่ 200,000 บาท ถึง 2,000,000 บาท โดยเน้นการลงโทษผู้ที่มีพฤติการณ์ซึ่งอาจนำไปสู่การแพร่ระบาดของยาเสพติดในสังคม

การประยุกต์ใช้ในคดีนี้:

กรณีที่ศาลฎีกาพิพากษาให้ลดโทษจำเลยใหม่ สะท้อนถึงการพิจารณาว่าการกระทำของจำเลยเข้าข่ายตามมาตรา 145 วรรคสอง (2) ที่โทษเบากว่ากฎหมายเดิม และไม่พบพฤติการณ์ว่าการกระทำของจำเลยเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการค้ายาเสพติดหรือกระทำเพื่อการค้าโดยตรง ศาลจึงปรับลดโทษจำเลยตามมาตรา 3 (1) ของประมวลกฎหมายอาญา เพื่อความเป็นธรรมตามหลักกฎหมาย.

**การยื่นคำร้องขอให้ศาลกำหนดโทษจำเลยใหม่คืออะไร

การยื่นคำร้องขอให้ศาลกำหนดโทษจำเลยใหม่ คือการที่จำเลยหรือฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งยื่นคำร้องต่อศาล ขอให้ศาลพิจารณากำหนดโทษใหม่ โดยส่วนใหญ่มักเกิดในกรณีที่คำพิพากษาหรือโทษที่ศาลกำหนดไว้เดิมมีความผิดพลาด หรือจำเลยมีพฤติการณ์ที่ควรพิจารณาลดโทษลง เช่น กรณีมีการเปลี่ยนแปลงข้อเท็จจริงหรือสถานการณ์หลังคำพิพากษา โดยศาลอาจพิจารณาให้แก้ไขโทษให้เบาลง หรือหากศาลเห็นว่าไม่มีเหตุสมควร อาจยกคำร้องดังกล่าว

การพิจารณาคำร้องลักษณะนี้มักขึ้นอยู่กับ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา โดยเฉพาะ มาตรา 227/1 ซึ่งระบุถึงอำนาจของศาลในการกำหนดโทษใหม่ได้ หากปรากฏว่ามีเหตุอันสมควร

ตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกาที่ศาลกำหนดโทษใหม่ให้จำเลย

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1005/2565

คดีนี้จำเลยถูกลงโทษจำคุกในข้อหายักยอกทรัพย์ แต่จำเลยได้คืนทรัพย์ทั้งหมดแก่ผู้เสียหายก่อนคำพิพากษา ศาลฎีกาเห็นว่าจำเลยมีความสำนึกผิดและพฤติการณ์หลังคำพิพากษาเปลี่ยนไป จึงกำหนดโทษใหม่เป็นโทษรอลงอาญา

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1524/2563

คดีนี้จำเลยกระทำความผิดฐานฉ้อโกง แต่ภายหลังศาลพบว่าจำเลยได้ชดใช้ค่าเสียหายทั้งหมดแก่ผู้เสียหาย และไม่มีประวัติอาชญากรรมมาก่อน ศาลจึงลดโทษจำคุกจาก 5 ปีเหลือ 3 ปี พร้อมรอลงอาญา

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2345/2560

จำเลยถูกลงโทษในข้อหายาเสพติด แต่ระหว่างการพิจารณาคำร้อง จำเลยแสดงพฤติกรรมที่ดีในเรือนจำและได้รับการรับรองจากเจ้าหน้าที่เรือนจำ ศาลจึงลดโทษจำคุกจาก 10 ปี เหลือ 8 ปี

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 978/2559

คดีนี้จำเลยกระทำความผิดฐานหมิ่นประมาท ศาลชั้นต้นกำหนดโทษจำคุก แต่ศาลฎีกาเห็นว่าจำเลยแสดงความสำนึกผิดและได้ขอโทษผู้เสียหาย ศาลจึงปรับโทษเป็นค่าปรับแทนโทษจำคุก

ตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกาที่ศาลยกคำร้องไม่กำหนดโทษใหม่

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1132/2566

จำเลยยื่นคำร้องขอลดโทษในคดียาเสพติด โดยอ้างว่ามีภาระต้องดูแลครอบครัว ศาลเห็นว่าไม่มีพฤติการณ์ใหม่ที่แสดงถึงการกลับตัวเป็นคนดี จึงยกคำร้อง

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2254/2564

จำเลยในคดีฉ้อโกงยื่นคำร้องขอลดโทษ โดยอ้างว่าตนได้คืนทรัพย์แก่ผู้เสียหาย แต่ศาลพบว่าการคืนทรัพย์เกิดขึ้นหลังคำพิพากษาและเป็นการบังคับตามกฎหมาย ศาลจึงไม่พิจารณาให้ลดโทษ

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3155/2562

จำเลยในคดีปลอมแปลงเอกสารยื่นคำร้องขอรอลงอาญา โดยอ้างว่าเป็นความผิดครั้งแรก แต่ศาลเห็นว่าจำเลยมีเจตนาทุจริตอย่างชัดเจนและมีผลกระทบต่อสังคม จึงยกคำร้อง

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1234/2561

จำเลยในคดีหมิ่นประมาทยื่นคำร้องขอให้ลดโทษ โดยอ้างว่าตนขอโทษผู้เสียหายแล้ว แต่ศาลเห็นว่าการขอโทษเกิดขึ้นเพื่อบรรเทาโทษหลังคำพิพากษา ศาลจึงไม่กำหนดโทษใหม่

การเปรียบเทียบกรณีศาลกำหนดโทษใหม่และกรณีที่ศาลยกคำร้อง

เหตุผลในการกำหนดโทษใหม่

มีพฤติการณ์เปลี่ยนแปลงที่ศาลเห็นว่าจำเลยสำนึกผิดจริง เช่น การชดใช้ค่าเสียหาย การคืนทรัพย์ การแสดงพฤติกรรมดีในเรือนจำ

จำเลยแสดงความสำนึกผิดต่อศาลและผู้เสียหาย

เหตุผลในการยกคำร้อง

จำเลยไม่มีเหตุผลใหม่ที่เพียงพอต่อการพิจารณา

พฤติการณ์ของจำเลยยังไม่แสดงถึงการกลับตัวหรือการสำนึกผิดอย่างจริงใจ

การยื่นคำร้องเกิดจากการบังคับตามกฎหมายหรือเพื่อหลีกเลี่ยงโทษเพียงเท่านั้น

สรุป

การยื่นคำร้องขอให้ศาลกำหนดโทษจำเลยใหม่เป็นกระบวนการที่เปิดโอกาสให้จำเลยได้รับความเป็นธรรมในกรณีที่มีเหตุเปลี่ยนแปลงหรือพฤติการณ์ที่เหมาะสมหลังคำพิพากษา อย่างไรก็ตาม ศาลจะพิจารณาเหตุผลและหลักฐานที่เกี่ยวข้องอย่างละเอียดก่อนมีคำสั่ง จึงเป็นหน้าที่ของจำเลยที่จะต้องแสดงให้ศาลเห็นถึงความสมเหตุสมผลของคำร้องอย่างชัดเจน 

 

ฎีกาเปรียบเทียบ 1: ศาลฎีกาที่ 434/2568 — ขอให้กำหนดโทษใหม่ตามกฎหมายภายหลัง

Quick Summary:

ในคดีนี้ จำเลยถูกพิพากษาตามกฎหมายยาเสพติดเดิมให้จำคุกตลอดชีวิตและปรับเงินจำนวนมาก จากนั้นจำเลยยื่นคำร้องขอให้ศาล “กำหนดโทษใหม่” ตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 (1) โดยอ้างว่ากฎหมายยาเสพติดชุดใหม่ (พ.ศ. 2564) ลดโทษลง (โดยเฉพาะ มาตรา 145 วรรคสอง (2)) ศาลฎีกาพิจารณาว่า เงื่อนไขสำคัญคือ โทษตามคำพิพากษาถึงที่สุดต้องหนักกว่าโทษตามกฎหมายใหม่จริง และข้อเท็จจริงในคดีแสดงให้เห็นว่า จำเลยถือครองเมทแอมเฟตามีนไว้เพื่อจำหน่ายในปริมาณที่เข้าข่ายมาตรา 145 วรรคสอง (2) (ไม่ถึงขั้นวรรคสาม) อีกทั้งพฤติการณ์ไม่แสดงถึงผลกระทบร้ายแรงต่อความปลอดภัยของประชาชนโดยรวม ดังนั้นศาลจึงยอมรับฎีกาของจำเลย บรรลุให้กำหนดโทษใหม่ตามบทบัญญัติที่ดีขึ้น — ศาลลดโทษจากจำคุกตลอดชีวิตเป็นโทษตามกฎหมายใหม่ (และลดด้วยมาตรา 78) 

จุดเปรียบในแง่คดี 2306/2567:

• ใช้หลักเดียวกันกับคดี 2306/2567 ในเรื่องการกำหนดโทษใหม่

• มีการวิเคราะห์ว่าบทบัญญัติใหม่ (145 วรรคสอง) เป็น “คุณ” แก่จำเลย

• เป็นตัวอย่างที่ชัดว่าศาลฎีกายอมรับการลดโทษเมื่อคำพิพากษาเดิมหนักกว่า

ฎีกาเปรียบเทียบ 2: ศาลฎีกาที่ 516/2567 — ความผิดต่อ พ.ร.บ.ยาเสพติด

Quick Summary:

คดีนี้เป็นคดียาเสพติดทั่วไปที่ศาลฎีกาพิจารณาว่า การกระทำของจำเลยเข้าข่ายความผิดตาม พ.ร.บ.ยาเสพติดให้โทษ และได้วินิจฉัยแนวหลักเกี่ยวกับบทกำหนดโทษและหลักลดโทษ (มาตรา 78) ด้วย ในคดีนี้ ศาลเน้นให้เห็นว่ากฎหมายยาเสพติดชุดใหม่และแนวปฏิบัติของศาลฎีกาในการตีความมาตรา 145 เป็นบทที่ศาลใช้บังคับเมื่อต้องเผชิญกับคดีที่ทำในอดีต จุดสำคัญคือ ศาลยอมรับว่าการมีไว้เพื่อจำหน่าย (แม้ยังไม่ปรากฏการขายจริง) สามารถถูกนำมาใช้ลงโทษภายใต้มาตรา 145 ได้ และเมื่อต้องการลดโทษ ศาลจะพิจารณา “บทบาทหน้าที่” และ “พฤติการณ์” ของจำเลย 

จุดเปรียบในแง่คดี 2306/2567:

• ยืนยันแนวทางการใช้มาตรา 145 กับผู้มีเมทแอมเฟตามีนไว้เพื่อจำหน่าย

• สนับสนุนแนวทางว่า การลดโทษ (มาตรา 78) ต้องพิจารณาภาพรวม

ฎีกาเปรียบเทียบ 3: ศาลฎีกาที่ 1856/2567 — การประยุกต์กฎหมายยาเสพติดชุดใหม่กับปริมาณขนาดเล็ก

Quick Summary:

ในคดีนี้ จำเลยถูกฟ้องและตัดสินตามกฎหมายยาเสพติดเดิม (พ.ศ. 2522) ด้วยมาตรา 15 และ 66 ศาลฎีกาพิจารณาใช้กฎหมายยาเสพติดชุดใหม่ (พ.ศ. 2564) โดยอาศัยมาตรา 145 วรรคหนึ่งในการวินิจฉัยว่า ปริมาณเมทแอมเฟตามีนของกลาง (7.679 กรัม สารบริสุทธิ์) อยู่ในเกณฑ์ขั้นต่ำที่ต้องใช้มาตรา 145 วรรคหนึ่ง (ไม่ถึงวรรคสอง) และให้ลดโทษจำเลยตามกฎหมายใหม่ตามหลักในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 ( กฎหมายใหม่ดีกว่า) ศาลพิพากษากลับให้จำเลยได้รับผลตามบทบัญญัติใหม่ รวมทั้งพิจารณาเพิ่มโทษ (เพิ่มเติม) ตามบทบัญญัติที่เกี่ยวข้อง และลดโทษตามมาตรา 78 

จุดเปรียบในแง่คดี 2306/2567:

• เป็นตัวอย่างของกรณีที่ปริมาณยาไม่มากจนเข้าวรรคสอง แต่ศาลนำบทบัญญัติใหม่มาปรับใช้

• ช่วยเน้นว่า “บทบาทจำเลย + ปริมาณยา” มีความสำคัญในการแยกว่าต้องใช้วรรคใด

ฎีกาเปรียบเทียบ 4: ศาลฎีกาที่ 2034/2563 — สมคบกันเพื่อกระทำความผิดยาเสพติด

Quick Summary:

คดีนี้เป็นกรณีสมคบยาเสพติดโดยเฉพาะ มีการตกลงกันตั้งแต่สองคนขึ้นไปเพื่อทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด ศาลฎีกาพิพากษาในเรื่องหลักการสมคบ (มาตรา 90 วรรคที่เกี่ยวข้อง) โดยวินิจฉัยว่า แม้จำเลยบางคนจะไม่ได้ลงมือในทุกขั้นตอน แต่หากมีการตกลงแบ่งหน้าที่ซึ่งนำไปสู่การกระทำที่สำเร็จ ก็ถือว่าเป็นความผิดฐานสมคบกัน โดยบทบาทและพฤติการณ์จะเป็นตัวแปรสำคัญในการลงโทษ 

จุดเปรียบในแง่คดี 2306/2567:

• แนวการตีความสมคบที่ศาลใช้ในคดี 2034/2563 เกื้อหนุนให้เข้าใจการถือว่า “แบ่งหน้าที่” เป็นส่วนหนึ่งของสมคบ

• ใช้สนับสนุนมุมมองที่ว่าแม้จำเลยไม่ค้าตรง แต่การมีบทบาทสนับสนุนโดยแบ่งหน้าที่ก็เป็นฐานสมคบ

ฎีกาเปรียบเทียบ 5: ศาลฎีกาที่ 3637/2565 — สมคบ + การใช้บัญชี / บัตรเอทีเอ็ม ถอนเงิน

Quick Summary:

ในคดีนี้ ศาลฎีกาวินิจฉัยเกี่ยวกับการใช้บัญชีเงินฝาก / บัตรเอทีเอ็มในความผิดฐานสมคบและฟอกเงิน โดยจำเลยมีพฤติการณ์รับโอนเงินและถอนเงินผ่านบัญชีของญาติใกล้ชิด และศาลเห็นว่า จำเลยมีส่วนร่วมในการแบ่งหน้าที่ ทั้งรับโอน ถอนเงิน ฯลฯ ซึ่งเป็นองค์ประกอบของสมคบกันในการกระทำความผิด (ฟอกเงิน) แม้จะไม่ใช่คดียาเสพติดตรง ๆ แต่แนววินิจฉัยเกี่ยวกับ “บัญชีที่ใช้รับโอน / ถอนเงิน” ให้เป็นเครื่องมือของขบวนการร่วมกระทำความผิดเป็นกรณีอ้างอิงที่ใกล้เคียงได้ 

จุดเปรียบในแง่คดี 2306/2567:

• แสดงตัวอย่างที่ศาลยอมรับว่า บัญชี / บัตรเอทีเอ็มแม้เป็นของญาติ ก็อาจถือเป็นเครื่องมือในขบวนการ

• ช่วยให้ผู้ศึกษาเข้าใจกรณีเมื่อจำเลยอ้างเป็น “ผู้ถูกใช้บัญชี” ว่าอาจถูกวินิจฉัยเป็นสมคบ