ผู้แทนเฉพาะการของนิติบุคคลอาคารชุดมีประโยชน์ได้เสียขัดกัน

เจ้าของโครงการอาคารชุดซึ่งมีคะแนนเสียงลงมติเกินร้อยละ 60 มีมติเลือกผู้จัดการนิติบุคคลอาคารชุดซึ่งเป็นเครือญาติกัน เมื่อปรากฏว่าผู้จัดการอาคารชุดไม่เรียกเก็บค่าส่วนกลางกับเครือญาติถือว่าประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลขัดกับประโยชน์ได้เสียของผู้แทนนิติบุคคล

บริษัทมิลเป็นเจ้าของโครงการและเจ้าของร่วมอาคารชุดซึ่งจดทะเบียนเป็นนิติบุคคลอาคารชุดมีผู้จัดการนิติบุคคลอาคารชุดซึ่งได้รับเลือกโดยที่ประชุมใหญ่สามัญและยังเป็นผู้ก่อตั้งบริษัทเอสเตท เมื่อปรากฏว่าผู้ร่วมก่อตั้งบริษัทมิลกับผู้ร่วมก่อตั้งบริษัทเอสเตทเป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่กลุ่มเดียวกันในโครงการอาคารชุดและเป็นญาติสนิทใกล้ชิดกัน การที่ผู้จัดการนิติบุคคลไม่ดำเนินการใด ๆ เพื่อเรียกเก็บค่าใช้จ่ายส่วนกลางอาคารชุดกับบริษัทมิลและบุคคลอื่น เนื่องจากคำนึงถึงผลกระทบที่จะมีต่อเครือญาติและตนเองในบริษัทดังกล่าว อันเป็นการกระทำที่เป็นปฏิปักษ์ต่อผลประโยชน์ของนิติบุคคลอาคารชุดถือได้ว่าประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลขัดกับประโยชน์ได้เสียของผู้แทนของนิติบุคคล ผู้แทนของนิติบุคคลนั้นจะเป็นผู้แทนในการอันนั้นไม่ได้ เหตุให้ไม่มีผู้แทนของนิติบุคคลเหลืออยู่ให้ถือว่าผู้แทนของนิติบุคคลนั้นว่างลงผู้มีส่วนได้เสียผู้มีส่วนได้เสียร้องขอต่อศาลให้แต่งตั้งผู้แทนเฉพาะการได้

    คำพิพากษาศาลฎีกาที่  15198/2551
 
  ผู้ร้องคัดค้านได้ร่วมก่อตั้งบริษัท อ. ซึ่งเป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่ในบริษัท ม. โดยผู้ร้องคัดค้านเป็นผู้ถือหุ้น การที่ผู้ร้องคัดค้านซึ่งเป็นผู้จัดการนิติบุคคลอาคารชุดไม่ดำเนินการใดๆ กับบริษัท ม.ซึ่งค้างชำระค่าใช้จ่ายส่วนกลางเป็นจำนวนมากนั้น เนื่องจากคำนึงถึงผลกระทบที่จะมีต่อเครือญาติและตนเองในบริษัทดังกล่าว อันเป็นการกระทำที่เป็นปฏิปักษ์ต่อผลประโยชน์ของนิติบุคคลอาคารชุดมิล พาราไดซ์ คอนโดเทล ถือได้ว่าประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลขัดกับประโยชน์ได้เสียของผู้แทนของนิติบุคคลในเรื่องดังกล่าว เมื่อไม่มีบทกฎหมายที่จะยกมาปรับแก่กรณีดังกล่าวได้ ทั้งไม่ปรากฏว่ามีจารีตประเพณีแห่งท้องถิ่นในกรณีเช่นนี้ จึงต้องวินิจฉัยคดีโดยอาศัยเทียบบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่งตาม ป.พ.พ. มาตรา 4 ผู้ร้องซึ่งเป็นเจ้าของร่วมในอาคารชุดย่อมร้องขอให้ศาลแต่งตั้ง ธ. เป็นผู้แทนเฉพาะการเพื่อดำเนินการในเรื่องการทวงถามค่าใช้จ่ายส่วนกลางตลอดจนการดำเนินการอื่นที่เกี่ยวข้องตามข้อบังคับของนิติบุคคลอาคารชุดมิล พาราไดซ์ คอนโดเทลได้ ตามป.พ.พ. มาตรา 75

 ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งตั้งนายธรรมนูญเป็นผู้แทนเฉพาะการของนิติบุคคลอาคารชุดมิล พาราไดซ์ คอนโดเทล โดยให้มีอำนาจทวงถาม งดให้บริการสาธารณูปโภคและฟ้องร้องบังคับคดีแก่เจ้าของห้องชุดผู้ค้างชำระค่าใช้จ่ายส่วนกลางและค่าใช้จ่ายส่วนตัวของนิติบุคคลอาคารชุดดังกล่าวโดยให้มีสิทธิและหน้าที่ตามข้อบังคับและตามกฎหมาย

   ผู้ร้องคัดค้านยื่นคำร้องคัดค้านขอให้ศาลยกคำร้อง

    ศาลชั้นต้นมีคำสั่ง (ที่ถูก พิพากษา) ให้ยกคำร้อง ให้ผู้ร้องใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนผู้คัดค้านโดยกำหนดค่าทนายความ 5,000 บาท
          ผู้ร้องอุทธรณ์

            ศาลอุทธรณ์ภาค 7 พิพากษายืน แต่ให้ผู้ร้องใช้ค่าทนายความในศาลชั้นต้น 3,000 บาท แทนผู้คัดค้าน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นอุทธรณ์ให้เป็นพับ
          ผู้ร้องฎีกา

  ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ข้อเท็จจริงเบื้องต้นรับฟังได้ว่า บริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด เป็นเจ้าของโครงการและเจ้าของร่วมในอาคารชุดมิล พาราไดซ์ คอนโดเทล ซึ่งจดทะเบียนเป็นนิติบุคคลอาคารชุด นายวิจิตรผู้ร้องเป็นเจ้าของร่วมในอาคารชุดดังกล่าวด้วยรายหนึ่ง เมื่อปี 2541 ที่ประชุมใหญ่สามัญเจ้าของร่วมมีมติเลือกนายผดุงศักดิ์ผู้ร้องคัดค้านเป็นผู้จัดการตามข้อบังคับของนิติบุคคลดังกล่าวเจ้าของร่วมแต่ละรายต้องออกค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นจากการบริหารและดูแลทรัพย์สินส่วนกลาง ปรากฏว่าบริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด และเจ้าของร่วมรายอื่นติดค้างค่าใช้จ่ายส่วนกลางเกิน 25,000 บาท แต่ผู้ร้องคัดค้านไม่ดำเนินการทวงถามและงดให้บริการสาธารณูปโภคกับฟ้องเรียกค่าใช้จ่ายดังกล่าวตามมติของคณะกรรมการ

   มีปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาของผู้ร้องว่า การที่ผู้ร้องคัดค้านไม่ดำเนินการตามมติของคณะกรรมการเป็นกรณีที่ประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลกับผู้แทนของนิติบุคคลขัดกัน เป็นเหตุให้ไม่มีผู้แทนนิติบุคคลเหลืออยู่ จึงชอบที่ผู้ร้องจะให้ศาลแต่งตั้งผู้แทนเฉพาะการเพื่อดำเนินการดังกล่าวตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 75 หรือไม่ เมื่อพิจารณาถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้ร้องคัดค้านกับบริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด ตามที่ได้ความจากผู้ร้องและนางเยาวดี พยานผู้ร้อง โดยผู้ร้องคัดค้านไม่โต้แย้งว่า นายวิชิต และนางอรวรรณ พี่เขยและพี่สาวของผู้ร้องคัดค้านเป็นผู้ร่วมก่อตั้งและถือหุ้นในบริษัทดังกล่าวตามสำเนาหนังสือบริคณฑ์สนธิ และนายวิชิตยังร่วมกับผู้ร้องคัดค้านก่อตั้งบริษัทเอสเตท โฮลดิ้ง จำกัด ซึ่งเป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่ในบริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด โดยนายวิชิตเป็นกรรมการ และผู้ร้องคัดค้านเป็นผู้ถือหุ้น จะเห็นได้ว่าเหตุที่ผู้ร้องคัดค้านไม่ดำเนินการใด ๆ กับบริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด ซึ่งค้างชำระค่าใช้จ่ายส่วนกลางเป็นจำนวนมากนั้น เนื่องจากคำนึงถึงผลกระทบที่จะมีต่อเครือญาติและตนเองในบริษัทดังกล่าว อันเป็นการกระทำที่เป็นปฏิปักษ์ต่อผลประโยชน์ของนิติบุคคลอาคารชุดมิลพาราไดซ์ คอนโดเทล ถือได้ว่าประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลขัดกับประโยชน์ได้เสียของผู้แทนของนิติบุคคลในเรื่องดังกล่าว และเนื่องจากคะแนนเสียงของบริษัท มิลพาราไดซ์ จำกัด ในนิติบุคคลอาคารชุดดังกล่าวมีเกินกึ่งหนึ่งของคะแนนเสียงทั้งหมดของเจ้าของร่วม ดังที่ได้ความจากนายธรรมนูญพยานผู้ร้องซึ่งเป็นเจ้าของร่วมรายหนึ่งโดยผู้ร้องคัดค้านไม่โต้แย้งว่า คะแนนเสียงในการลงมติของบริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด ซึ่งเป็นเจ้าของโครงการจะมีประมาณ 60 เปอร์เซ็นต์ ของเจ้าของร่วมทั้งหมด ในกรณีจะเปลี่ยนแปลงผู้จัดการ หากบริษัทดังกล่าวไม่ออกเสียงหรือไม่สนับสนุนก็ไม่อาจดำเนินการได้ ซึ่งเป็นไปตามข้อบังคับของนิติบุคคลอาคารชุดมิล พาราไดซ์คอนโดเทล ในข้อ 40 และ 40.2 หากจะปล่อยให้สภาพการณ์เป็นเช่นนั้นต่อไป ย่อมไม่เป็นธรรมแก่บรรดาเจ้าของร่วมอื่นที่ต้องแบกรับภาระในค่าใช้จ่ายส่วนกลาง เมื่อไม่มีบทกฎหมายที่จะยกมาปรับแก่กรณีดังกล่าวได้ ทั้งไม่ปรากฏว่ามีจารีตประเพณีแห่งท้องถิ่นในกรณีเช่นนี้ จึงต้องวินิจฉัยคดีโดยอาศัยเทียบบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่ง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 4 ซึ่งได้พิจารณาแล้ว เห็นว่า ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 73 ถึง 75 เป็นบทกฎหมายที่ใกล้เคียงแก่กรณีในคดีนี้ โดยมาตรา 74 บัญญัติว่า “ถ้าประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลขัดกับประโยชน์ได้เสียของผู้แทนของนิติบุคคลในการอันใด ผู้แทนของนิติบุคคลนั้นจะเป็นผู้แทนในการอันนั้นไม่ได้” มาตรา 75 บัญญัติว่า “ถ้ากรณีตามมาตรา 74 เป็นเหตุให้ไม่มีผู้แทนของนิติบุคคลเหลืออยู่....ให้นำความในมาตรา 73 มาใช้บังคับเพื่อตั้งผู้แทนเฉพาะการโดยอนุโลม” กล่าวคือ ให้ถือว่าผู้แทนของนิติบุคคลนั้นว่างลงตามมาตรา 73 ซึ่งให้ผู้มีส่วนได้เสียหรือพนักงานอัยการร้องขอต่อศาลเพื่อแต่งตั้งผู้แทนดังกล่าวได้ ดังนี้ ผู้ร้องซึ่งเป็นเจ้าของร่วมในอาคารชุดย่อมร้องขอให้ศาลแต่งตั้งนายธรรมนูญเป็นผู้แทนเฉพาะการเพื่อดำเนินการในเรื่องการทวงถามค่าใช้จ่ายส่วนกลาง ตลอดจนการดำเนินการอื่นที่เกี่ยวข้องตามข้อบังคับของนิติบุคคลอาคารชุดมิล พาราไดซ์ คอนโดเทล ได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 75 เมื่อไม่ปรากฏว่าบุคคลดังกล่าวเป็นบุคคลไร้ความสามารถหรือเสมือนไร้ความสามารถหรือเป็นบุคคลล้มละลายหรือมีความประพฤติไม่เหมาะสมประการใด จึงมีเหตุสมควรตั้งบุคคลดังกล่าวเป็นผู้แทนเฉพาะการ ที่ศาลอุทธรณ์ภาค 7 พิพากษามานั้น ไม่ต้องด้วยความเห็นของศาลฎีกา ฎีกาของผู้ร้องฟังขึ้น

          พิพากษากลับ ให้ตั้งนายธรรมนูญเป็นผู้แทนเฉพาะการให้ดำเนินการทวงถาม งดให้บริการสาธารณูปโภคและฟ้องร้องบังคับคดีเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายส่วนกลางและค่าใช้จ่ายส่วนตัวที่บริษัท มิล พาราไดซ์ จำกัด และเจ้าของร่วมอื่นที่ติดค้างชำระอยู่แก่นิติบุคคลอาคารชุดมิล พาราไดซ์ คอนโดเทล โดยให้มีอำนาจหน้าที่ในส่วนนี้เช่นเดียวกับผู้จัดการตามข้อบังคับของนิติบุคคลดังกล่าวค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นฎีกาให้เป็นพับ

     มาตรา 73   ถ้ามีตำแหน่งว่างลงในจำนวนผู้แทนของนิติบุคคล และมีเหตุอันควรเชื่อว่าการปล่อยตำแหน่งว่างไว้น่าจะเกิดความเสียหายขึ้นได้ เมื่อผู้มีส่วนได้เสียหรือพนักงานอัยการร้องขอศาลจะแต่งตั้งผู้แทนชั่วคราวขึ้นก็ได้

     มาตรา 74   ถ้าประโยชน์ได้เสียของนิติบุคคลขัดกับประโยชน์ได้เสียของผู้แทนของนิติบุคคลในการอันใดผู้แทนของนิติบุคคลนั้นจะเป็นผู้แทนในการอันนั้นไม่ได้

     มาตรา 75   ถ้ากรณีตาม มาตรา 74 เป็นเหตุให้ไม่มีผู้แทนของนิติบุคคลเหลืออยู่หรือผู้แทนของนิติบุคคลที่เหลืออยู่มีจำนวนไม่พอจะเป็นองค์ประชุมหรือไม่พอจะกระทำการอันนั้นได้ หากกฎหมาย ข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้งของนิติบุคคลนั้นมิได้มีข้อกำหนดในเรื่องนี้ไว้เป็นอย่างอื่นให้นำความใน มาตรา 73   มาใช้บังคับเพื่อตั้งผู้แทนเฉพาะการโดยอนุโลม