ReadyPlanet.com
bulletรับฟ้องคดีแพ่ง/อาญา
bulletพระราชบัญญัติ
bulletป.แพ่งและพาณิชย์
bulletป.อาญา ฎีกา
bulletป.วิอาญา
bulletป.วิแพ่ง
bulletป.กฎหมายที่ดิน
bulletป.รัษฎากร
bulletฟ้องหย่า
bulletอำนาจปกครอง
bulletนิติกรรม
bulletคดีมรดก
bulletอายุความฟ้องร้องคดี
bulletครอบครองปรปักษ์
bulletเอกเทศสัญญา
bulletเกี่ยวกับแรงงาน
bulletเกี่ยวกับคดีอาญา
bulletคดียาเสพติดให้โทษ
bulletตั๋วเงินและเช็ค
bulletห้างหุ้นส่วน-บริษัท
bulletคำพิพากษาและคำสั่ง
bulletทรัพย์สิน/กรรมสิทธิ์
bulletอุทธรณ์ฎีกา
bulletเกี่ยวกับคดีล้มละลาย
bulletเกี่ยวกับวิแพ่ง
bulletเกี่ยวกับวิอาญา
bulletการบังคับคดี
bulletคดีจราจรทางบก
bulletการเล่นแชร์ แชร์ล้ม
bulletอำนาจหน้าที่ระหว่างศาล
bulletมรรยาททนายความ
bulletถอนคืนการให้,เสน่หา
bulletข้อสอบเนติบัณฑิต
bulletคำพิพากษา 2550
bulletทรัพย์สินทางปัญญา
bulletสัญญาขายฝาก
bulletสำนักทนายความ
bulletป-อาญา มาตรา1- 398
bulletภาษาอังกฤษ
bulletการสมรสและการหมั้น
bulletแบบฟอร์มสัญญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2551-อาญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2551-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-วิ-แพ่ง
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-วิ-อาญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-อาญา
bulletข้อสอบเนติ-ปี2550-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2549-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2548-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2547-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2546-แพ่งพาณิชย์
bulletข้อสอบเนติ-ปี2545-แพ่งพาณิชย์
bulletนิติกรรมสัญญา
bulletพระธรรมนูญศาล
bulletทรัพย์สิน-สามีภริยา
bulletบิดามารดา-รับรองบุตร
bulletคดีครอบครัว
bulletสัญญาระหว่างสมรส
bulletสิทธิครอบครองที่ดิน
bulletสัญญาซื้อขาย
bulletแปลงหนี้ใหม่
bulletการได้กรรมสิทธิ์
bulletคดีเรื่องบุตร
bulletเช่าซื้อรถยนต์
bulletถอนผู้จัดการมรดก
bulletฟ้องค่าทดแทน
bulletฟ้องหย่า-ฟ้องหย่า
bulletสินสมรส-สินสมรส
bulletบันดาลโทสะ
bulletเบิกความเท็จ
bulletสิทธิ-สัญญาเช่า
bulletค้ำประกัน
bulletเจ้าของรวม
bulletจำนอง
bulletลูกหนี้ร่วม
bulletคำพิพากษาฎีกาทั่วไป
bulletกระดานถาม-ตอบ
bulletป-กฎหมายยาเสพติด2564
bulletขนส่งทางทะเล
bulletสมรสเป็นโมฆะ
bulletสามีภริยา
bulletตัวการไม่เปิดเผยชื่อ
bulletทนายความของสภาจัดให้
bulletอาวุธปืน
bulletรับช่วงสิทธิ
bulletแพ่งมาตรา1-1755




คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4656/2567: การแบ่งกรรมสิทธิ์รวมของคู่สมรสโดยไม่จดทะเบียนสมรส

1.โลโก้สำนักงานกฎหมายพีศิริ – โลโก้สำนักงานทนายความพีศิริ พร้อมข้อความติดต่อ ให้คำปรึกษากฎหมาย คำพิพากษาศาลฎีกา 4656/2567 การแบ่งกรรมสิทธิ์รวมของคู่สมรสไม่จดทะเบียน 2.หัวบทความคำพิพากษาศาลฎีกา 4656/2567 – ชื่อบทความกฎหมายเกี่ยวกับการแบ่งกรรมสิทธิ์รวมของคู่สมรสโดยไม่จดทะเบียนสมรส พร้อมสรุปคำวินิจฉัย ป.พ.พ. มาตรา 1357 และแนวทางปฏิบัติในคดีแพ่ง 3.ภาพทนายความลีนนท์ พงษ์ศิริสุวรรณ – ภาพทนายความผู้ให้คำปรึกษาและวิเคราะห์คดี คำพิพากษาศาลฎีกา 4656/2567 เรื่องสิทธิในกรรมสิทธิ์รวมของคู่สมรสไม่จดทะเบียน

เพิ่มเพื่อนไลน์แชทกับทนายความลีนนท์ พงษ์ศิริสุวรรณ


บทนำ

คำพิพากษาศาลฎีกานี้มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับการแบ่งทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกันระหว่างชายหญิงซึ่งอยู่กินร่วมกันฉันสามีภริยาโดยไม่จดทะเบียนสมรส ศาลวินิจฉัยว่าทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างอยู่ร่วมกันเป็นกรรมสิทธิ์รวมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1357 ต้องแบ่งกันคนละครึ่ง แม้ไม่มีสถานะคู่สมรสตามกฎหมาย ทั้งยังขยายความถึงหลักเกณฑ์การฟ้องแบ่งกรรมสิทธิ์รวม และการหักลบกลบหนี้ในกรณีที่คู่กรณีมีภาระชำระหนี้ต่อสถาบันการเงิน


สรุปข้อเท็จจริง

โจทก์และจำเลยอยู่กินร่วมกันโดยสมัครใจ ไม่ได้สู่ขอ ไม่มีสินสอดทองหมั้น ไม่มีพิธีแต่งงาน และไม่จดทะเบียนสมรส

ระหว่างอยู่ร่วมกัน ได้หาทรัพย์สินร่วมกันหลายรายการ ได้แก่ ที่ดินโฉนดเลขที่ 49277, 52337, 28351, 28352 พร้อมบ้านพักอาศัย

โจทก์ฟ้องขอให้แบ่งกรรมสิทธิ์รวม หรือหากแบ่งไม่ได้ให้ขายทอดตลาดแล้วแบ่งเงินกันคนละครึ่ง

ศาลชั้นต้นยกฟ้อง แต่ศาลอุทธรณ์ภาค 5 พิพากษากลับให้แบ่งเพียง 2 แปลง พร้อมกำหนดวิธีการชำระเงินและประมูล

จำเลยฎีกา อ้างว่าทรัพย์สินเป็นของจำเลยฝ่ายเดียว และโจทก์ไม่ได้มีส่วนร่วม

ศาลฎีกาพิจารณาพยานหลักฐาน พบว่าโจทก์มีส่วนร่วมอย่างชัดเจนทั้งการลงทุน ดูแล และปรับปรุงทรัพย์สิน


คำวินิจฉัยของศาลฎีกา

1. สถานะทางกฎหมายของการอยู่กินร่วมกัน

o แม้จะไม่ใช่คู่สมรสโดยชอบด้วยกฎหมาย แต่หากได้มาซึ่งทรัพย์สินร่วมกัน ให้ถือเป็นกรรมสิทธิ์รวมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1357

o การอยู่กินร่วมกันโดยไม่จดทะเบียนสมรสไม่เข้าลักษณะ "หุ้นส่วน" ตามมาตรา 1012

2. การพิสูจน์สิทธิในกรรมสิทธิ์รวม

o จำเลยมีภาระพิสูจน์ว่าเป็นเจ้าของทรัพย์สินแต่เพียงผู้เดียว แต่ไม่สามารถพิสูจน์ได้

o พยานหลักฐานของโจทก์ เช่น การร่วมลงทุนซื้อบ้าน ปรับปรุงบ้าน ค้ำประกันสินเชื่อ และมีบทบาทสำคัญในดูแลทรัพย์สิน มีน้ำหนักมากกว่า

3. ผลคำพิพากษา

o ให้แบ่งที่ดินทั้ง 4 แปลงและบ้านพักคนละครึ่ง

o กำหนดวิธีการประมูลระหว่างคู่กรณี หรือหากตกลงไม่ได้ ให้นำออกขายทอดตลาด

o หักเงินที่จำเลยต้องชำระหนี้แก่สถาบันการเงิน 1,500,000 บาท และ 5,500,000 บาทให้จำเลยก่อน แล้วค่อยแบ่งส่วนที่เหลือ


ขยายความประเด็นทางกฎหมาย

1. กรรมสิทธิ์รวมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1357

กำหนดให้สันนิษฐานว่าผู้เป็นเจ้าของรวมมีส่วนเท่ากัน เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่ามีส่วนต่างกัน

ใช้ได้ทั้งในกรณีคู่สมรสโดยชอบและคู่ที่อยู่กินร่วมกันโดยไม่จดทะเบียน หากมีการได้มาซึ่งทรัพย์สินร่วมกันจริง

2. การฟ้องแบ่งกรรมสิทธิ์รวม

คู่กรณีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีสิทธิฟ้องขอแบ่งทรัพย์สิน

ศาลอาจกำหนดวิธีการแบ่ง เช่น ประมูลภายใน หรือขายทอดตลาด

3. ภาระการพิสูจน์ของคู่ความ

ฝ่ายที่อ้างสิทธิ์แต่เพียงผู้เดียวต้องนำสืบให้ได้ตามภาระหน้าที่ มิฉะนั้นศาลจะใช้หลักสันนิษฐานตามกฎหมาย

4. การหักหนี้ก่อนแบ่งทรัพย์

หากมีหนี้ที่เกิดจากการได้มาซึ่งทรัพย์สินร่วม ศาลสามารถกำหนดให้หักหนี้นั้นก่อนแล้วจึงแบ่งส่วนที่เหลือ


สรุปข้อคิดทางกฎหมาย

แม้ไม่มีการจดทะเบียนสมรส แต่ถ้าหาทรัพย์สินร่วมกัน ย่อมถือเป็นกรรมสิทธิ์รวม

การอยู่กินร่วมกันไม่ทำให้เกิดสิทธิหน้าที่เช่นคู่สมรสตามกฎหมาย แต่สิทธิในทรัพย์สินต้องพิจารณาจากข้อเท็จจริงและการมีส่วนร่วม

ภาระการพิสูจน์เป็นเรื่องสำคัญ หากฝ่ายที่อ้างสิทธิ์ไม่สามารถนำสืบได้ ศาลจะใช้หลักสันนิษฐานตามกฎหมาย


IRAC (Issue – Rule – Application – Conclusion)

Issue (ประเด็นปัญหา)

โจทก์มีสิทธิฟ้องแบ่งทรัพย์สินที่หามาร่วมกันระหว่างอยู่กินร่วมกันโดยไม่จดทะเบียนสมรสหรือไม่ และทรัพย์สินดังกล่าวเป็นกรรมสิทธิ์รวมตามกฎหมายหรือไม่

Rule (กฎเกณฑ์ทางกฎหมาย)

ป.พ.พ. มาตรา 1357: สันนิษฐานว่าผู้เป็นเจ้าของรวมมีส่วนเท่ากัน เว้นแต่จะพิสูจน์เป็นอย่างอื่น

ป.พ.พ. มาตรา 1012: หุ้นส่วนต้องมีการตกลงทำกิจการร่วมกันเพื่อแบ่งกำไร

ป.พ.พ. มาตรา 1363-1364: การแบ่งกรรมสิทธิ์รวมต้องเป็นไปตามส่วนที่มีสิทธิ

Application (การประยุกต์ใช้กฎหมายกับข้อเท็จจริง)

โจทก์และจำเลยแม้ไม่จดทะเบียนสมรส แต่ได้มาซึ่งทรัพย์สินร่วมกันหลายรายการ

พยานหลักฐานแสดงว่าโจทก์มีส่วนร่วมทั้งด้านการเงินและการจัดการทรัพย์สิน

จำเลยไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าทรัพย์สินทั้งหมดเป็นของตนเพียงผู้เดียว

จึงต้องใช้หลักสันนิษฐานตามมาตรา 1357 ให้ถือว่ามีส่วนเท่ากัน

Conclusion (ข้อสรุป)

ทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างอยู่กินร่วมกันเป็นกรรมสิทธิ์รวม ต้องแบ่งกันคนละครึ่ง และหักหนี้ที่เกิดจากการได้มาซึ่งทรัพย์สินนั้นก่อน


บทสรุปภาษาอังกฤษแบบย่อ

The Supreme Court Judgment No. 4656/2567 concerns the division of jointly acquired property between a man and woman who lived together as husband and wife without legal marriage registration. The Court ruled that assets acquired during their cohabitation are co-owned under Section 1357 of the Civil and Commercial Code, presumed to be shared equally, and must be divided accordingly, after deducting debts related to the acquisition. The judgment emphasizes that cohabitation without marriage does not create marital property rights but co-ownership may arise based on factual contribution.


คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4656/2567

โจทก์และจำเลยตกลงอยู่กินร่วมกันฉันสามีภริยาด้วยใจสมัคร แม้จะไม่มีการสู่ขอ ไม่มีสินสอดทองหมั้น ไม่ได้จัดพิธีแต่งงานกันตามประเพณี และไม่ได้จดทะเบียนสมรสกันตามกฎหมาย ไม่ก่อให้เกิดสิทธิหน้าที่ในทางทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกันเป็นสินสมรสเช่นอย่างสามีภริยาโดยชอบด้วยกฎหมาย ทั้งการอยู่ร่วมกันเช่นนี้มิใช่เป็นเหมือนหุ้นส่วนและไม่เข้าลักษณะของบทกฎหมายว่าด้วยหุ้นส่วนและบริษัท เนื่องเพราะมิใช่ข้อตกลงเข้ากันเพื่อกระทำกิจการร่วมกันด้วยประสงค์จะแบ่งปันกำไรตามความใน ป.พ.พ. มาตรา 1012 แต่ทรัพย์สินที่ทำมาหามาได้ร่วมกันระหว่างที่อยู่ด้วยกันฉันสามีภริยานั้น ย่อมเป็นกรรมสิทธิ์รวมหรือเจ้าของรวมซึ่งต้องบังคับตาม ป.พ.พ. บรรพ 4 ทรัพย์สิน ลักษณะ 2 หมวด 3 ว่าด้วยกรรมสิทธิ์รวม มาตรา 1357 ที่บัญญัติว่า ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าผู้เป็นเจ้าของรวมมีส่วนเท่ากัน


โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยแบ่งที่ดินโฉนดเลขที่ 49277 และโฉนดเลขที่ 52337 พร้อมบ้านเลขที่ 30/73 และที่ดินโฉนดเลขที่ 28351 และโฉนดเลขที่ 28352 พร้อมบ้านเลขที่ 9/222 ให้แก่โจทก์และจำเลยคนละครึ่ง ถ้าแบ่งไม่ได้ให้นำที่ดินและบ้านดังกล่าวออกขายทอดตลาดนำเงินมาแบ่งคนละครึ่ง หากไม่สามารถแบ่งได้ให้จำเลยชดใช้เงิน 5,000,000 บาท แก่โจทก์

จำเลยให้การขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง ให้โจทก์ใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนจำเลย โดยกำหนดค่าทนายความ 10,000 บาท และค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดี 10,000 บาท

โจทก์อุทธรณ์


ศาลอุทธรณ์ภาค 5 พิพากษากลับ ให้แบ่งกรรมสิทธิ์รวมระหว่างโจทก์และจำเลยในที่ดินโฉนดเลขที่ 49277 และ 52337 พร้อมบ้านเลขที่ 30/73 โดยให้โจทก์และจำเลยประมูลราคากันเองก่อน หากจำเลยเป็นผู้ประมูลได้ ให้หักชำระเงิน 1,500,000 บาท จากราคาที่ได้ไว้เป็นส่วนของจำเลย แล้วชำระเงินกึ่งหนึ่งของราคาที่เหลือแก่โจทก์ หากโจทก์ประมูลได้ ให้ชำระเงิน 1,500,000 บาท และอีกกึ่งหนึ่งของราคาประมูลที่หักด้วยจำนวนเงิน 1,500,000 บาท แล้วแก่จำเลย หากไม่อาจใช้วิธีการประมูลราคาในระหว่างกันเองได้ ให้นำที่ดินพร้อมบ้านดังกล่าวออกขายทอดตลาด และหักเงินได้จากการขายทอดตลาด 1,500,000 บาท ให้แก่จำเลย แล้วแบ่งส่วนที่เหลือระหว่างโจทก์และจำเลยคนละครึ่ง ยกคำขอของโจทก์ในส่วนที่ขอแบ่งกรรมสิทธิ์รวมในที่ดินโฉนดเลขที่ 28351 และ 28352 พร้อมบ้านเลขที่ 9/222 โดยไม่ตัดสิทธิโจทก์และจำเลยที่จะว่ากล่าวกันเป็นคดีใหม่ ค่าฤชาธรรมเนียมทั้งสองศาลให้เป็นพับ

จำเลยฎีกา โดยได้รับอนุญาตจากศาลฎีกา


ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า พิเคราะห์แล้ว สำหรับประเด็นข้อพิพาทว่า โจทก์มีอำนาจฟ้องขอให้จำเลยแบ่งทรัพย์พิพาทหรือชดใช้เงินแก่โจทก์หรือไม่นั้น ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า โจทก์และจำเลยอยู่กินร่วมกันฉันสามีภริยาโดยไม่ได้จดทะเบียนสมรส การอยู่กินแม้ไม่ก่อให้เกิดสิทธิหน้าที่ในทางทรัพย์สินที่ทำมาหากินได้ดังเช่นสินสมรสอย่างสามีภริยาโดยชอบด้วยกฎหมาย แต่ทรัพย์สินที่หามาได้ร่วมกันระหว่างที่อยู่ด้วยกันย่อมเป็นทรัพย์สินรวมหรือเจ้าของรวม โจทก์จึงมีอำนาจฟ้อง จำเลยมิได้อุทธรณ์โต้แย้ง ประเด็นดังกล่าวจึงเป็นอันยุติไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น ข้อที่จำเลยฎีกาว่า จำเลยฝ่ายเดียวเป็นผู้อุปการะโจทก์ ความสัมพันธ์ระหว่างโจทก์จำเลยจึงไม่ถือว่าอยู่กินกันฉันสามีภริยา ฟ้องโจทก์เป็นเท็จและใช้สิทธิไม่สุจริต ล้วนเป็นข้อที่มิได้ว่ากล่าวกันมาแล้วโดยชอบในศาลอุทธรณ์ภาค 5 ต้องห้ามมิให้ฎีกาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 225 วรรคหนึ่ง ประกอบมาตรา 252 ศาลฎีกาไม่อาจวินิจฉัยได้ คดีคงมีประเด็นต้องวินิจฉัยตามฎีกาของจำเลยแต่เพียงว่า ทรัพย์พิพาทเป็นกรรมสิทธิ์รวมระหว่างโจทก์และจำเลยหรือไม่ เห็นว่า เมื่อโจทก์และจำเลยตกลงอยู่กินร่วมกันฉันสามีภริยาด้วยใจสมัคร แม้จะไม่มีการสู่ขอ ไม่มีสินสอดทองหมั้น ไม่ได้จัดพิธีแต่งงานกันตามประเพณี และไม่ได้จดทะเบียนสมรสกันตามกฎหมาย ไม่ก่อให้เกิดสิทธิหน้าที่ในทางทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกันเป็นสินสมรสเช่นอย่างสามีภริยาโดยชอบด้วยกฎหมาย ทั้งการอยู่ร่วมกันเช่นนี้มิใช่เป็นเหมือนหุ้นส่วนและไม่เข้าลักษณะของบทกฎหมายว่าด้วยหุ้นส่วนและบริษัท เนื่องเพราะมิใช่ข้อตกลงเข้ากันเพื่อกระทำกิจการร่วมกันด้วยประสงค์จะแบ่งปันกำไรตามความในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1012 แต่ทรัพย์สินที่ทำมาหามาได้ร่วมกันระหว่างที่อยู่ด้วยกันฉันสามีภริยานั้น ย่อมเป็นกรรมสิทธิ์รวมหรือเจ้าของรวมซึ่งต้องบังคับตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 4 ทรัพย์สิน ลักษณะ 2 หมวด 3 ว่าด้วยกรรมสิทธิ์รวม มาตรา 1357 ที่บัญญัติว่า ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าผู้เป็นเจ้าของรวมมีส่วนเท่ากัน จำเลยกล่าวอ้างว่า จำเลยเป็นผู้ซื้อที่ดินทั้ง 4 แปลง และปลูกสร้างบ้านเลขที่ 9/222 โดยจำเลยกู้ยืมเงินจากสหกรณ์ อ. และสถาบันการเงินอื่น ผ่อนชำระเป็นรายงวดโดยหักเงินจากเงินเดือนของจำเลยและนำเงินรายได้พิเศษจากการประกอบวิชาชีพทันตแพทย์ไปผ่อนชำระจนเสร็จสิ้น โจทก์ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องด้วยแต่อย่างใด ข้อนี้โจทก์และจำเลยต่างเบิกความยันคำกันอยู่ ยากที่จะเชื่อไปทางหนึ่งทางใด จึงจำต้องรับฟังด้วยความระมัดระวัง โจทก์อ้างตนเองเบิกความเป็นพยานประกอบพยานเอกสารว่า เมื่อประมาณปี 2546 ถึง 2547 โจทก์และจำเลยตกลงอยู่กินด้วยกันฉันสามีภริยาโดยไม่ได้จดทะเบียนสมรส แล้วอยู่ร่วมกันโดยต่างฝ่ายต่างช่วยเหลืออุปการะเลี้ยงดูซึ่งกันและกันมาโดยตลอด ทั้งร่วมกันเปิดกิจการร้านสะดวกซื้อที่ชั้น 1 อาคาร ท. แต่ทำได้ 1 ปี ต้องปิดกิจการลงเพราะขาดทุน และจำเลยทำสัญญาเช่าซื้อรถยนต์ยี่ห้อนิสสัน โดยโจทก์ทำสัญญาค้ำประกัน เมื่อผ่อนชำระเสร็จจำเลยโอนใส่ชื่อโจทก์และเคยคิดสร้างหอพักเพื่อหารายได้ จึงดำเนินการขออนุญาตสร้างหอพักต่อเทศบาลตำบล ฟ. แต่ต้องใช้เงินลงทุนมากจึงยังไม่ได้ก่อสร้าง กับโจทก์และจำเลยปรึกษากันว่าจะย้ายภูมิลำเนาไปอยู่ที่จังหวัดเชียงใหม่ โดยเพื่อนของมารดาโจทก์จะขายบ้านพร้อมที่ดินราคา 1,200,000 บาท ต่อมาจึงมีการซื้อขายกัน โจทก์เป็นผู้จ่ายค่ามัดจำเพื่อทำสัญญาซื้อขายบ้าน โจทก์เข้าไปปรับปรุงบ้านใหม่ทั้งหมดโดยใส่ชื่อจำเลยเป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์เนื่องจากจำเลยรับราชการสามารถกู้ยืมจากกองทุนได้ ส่วนที่ดินโฉนดเลขที่ 28351 และ 28352 เพื่อใช้พักอาศัยอยู่ร่วมกันเป็นเรือนหอและแต่งงานจดทะเบียนสมรสกันภายหลังจากสร้างบ้านเสร็จ โดยจำเลยกู้ยืมเงินจากสถาบันการเงินมาชำระค่าที่ดินและค่าปลูกสร้างบ้าน ซึ่งเมื่อพิจารณาข้อความในเอกสารข้างต้นประกอบถ้อยคำที่สื่อสัมพันธ์รักระหว่างกันอย่างลึกซึ้ง จึงน่าเชื่อว่าโจทก์เบิกความไปตามความจริง ส่วนจำเลยอ้างตนเองเบิกความว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 49277, 52337, 28351 และ 28352 ที่พิพาทจำเลยเป็นผู้ซื้อโดยใช้เงินของตนเองและกู้ยืมจากสหกรณ์ อ. ธนาคาร ก. ธนาคาร ร. และธนาคาร อ. 2 สัญญา ผ่อนชำระด้วยการหักชำระจากบัญชี โดยโจทก์ไม่ได้มีส่วนร่วมในการซื้อทรัพย์พิพาทแต่อย่างใด แต่เบิกความยอมรับว่า เมื่อจำเลยไปแจ้งต่อพนักงานสอบสวนว่า จำเลยกับโจทก์ซึ่งเคยคบหากันและอาศัยอยู่กินที่บ้านเลขที่ 9/222 จำเลยกับโจทก์ตกลงเลิกรากันประมาณปี 2555 และเมื่อปี 2548 โจทก์ฝากเงินเข้าบัญชีจำเลย 300,000 บาท เป็นค่างวดที่เหลือจากการกู้ยืมเงินธนาคาร ก. เจือสมกับพยานหลักฐานของโจทก์ว่า ระหว่างอยู่กินด้วยกันตั้งแต่ปี 2547 ถึง 2558 ทรัพย์พิพาทและรถยนต์ต่างช่วยเหลือเจือจุนกันให้ได้มาระหว่างช่วงเวลาที่โจทก์และจำเลยอยู่กินร่วมกันฉันสามีภริยา ยิ่งพิจารณาถึงพฤติการณ์ที่โจทก์เป็นผู้ดูแล ติดต่อราชการ ปรับปรุงอาคาร ควบคุมดูแลการก่อสร้างบ้านบนที่ดินพิพาทพักอาศัยและติดต่อกับหน่วยงานราชการเพื่อขอสาธารณูปโภค แสดงให้เห็นชัดเจนว่าจำเลยวางใจให้โจทก์ในฐานะสามีเป็นผู้ดำเนินการแทน พยานหลักฐานของโจทก์จึงมีเหตุผลและมีน้ำหนักน่าเชื่อมากกว่าพยานหลักฐานของจำเลย เยี่ยงนี้ เมื่อจำเลยมีภาระหน้าที่ต้องพิสูจน์ข้อเท็จจริงตามคำให้การต่อสู้คดี แต่จำเลยไม่อาจนำสืบได้ตามภาระหน้าที่ จำเลยจึงต้องแพ้คดี ข้อเท็จจริงฟังได้ว่า โจทก์เป็นเจ้าของรวมในที่ดินพิพาททั้งสี่แปลงพร้อมบ้านบนที่ดินและมีส่วนเท่ากัน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1357 จึงต้องพิพากษาให้แบ่งกันคนละครึ่งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1363 และ 1364 ตามคำแก้ฎีกาของโจทก์ โดยให้หักเงินที่จำเลยต้องชำระแก่สถาบันการเงินจำนวน 5,500,000 บาท แก่จำเลยก่อน ที่ศาลอุทธรณ์ภาค 5 พิพากษาให้แบ่งกรรมสิทธิ์รวมระหว่างโจทก์และจำเลยคือที่ดินโฉนดเลขที่ 49277 และ 52337 พร้อมบ้านเลขที่ 30/73 เพียง 2 แปลง โดยให้หักชำระเงิน 1,500,000 บาท จากราคาที่ได้ไว้เป็นส่วนของจำเลย ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วยบางส่วน สำหรับฎีกาข้ออื่นของจำเลยนอกจากนี้เป็นข้อปลีกย่อยพลความ หาใช่ข้อสาระสำคัญอันจะทำให้ผลคดีเปลี่ยนแปลง จึงไม่เห็นสมควรวินิจฉัย ฎีกาของจำเลยฟังไม่ขึ้น

พิพากษาแก้เป็นว่า ให้แบ่งกรรมสิทธิ์รวมระหว่างโจทก์และจำเลยในที่ดินโฉนดเลขที่ 49277 และ 52337 พร้อมบ้านเลขที่ 30/73 และที่ดินโฉนดเลขที่ 28351 และ 28352 พร้อมบ้านเลขที่ 9/222 โดยให้โจทก์และจำเลยประมูลราคากันเองก่อน หากจำเลยเป็นผู้ประมูลได้ ให้หักชำระเงิน 1,500,000 บาท และ 5,500,000 บาท จากราคาที่ได้ไว้เป็นส่วนของจำเลย แล้วชำระเงินกึ่งหนึ่งของราคาที่เหลือแก่โจทก์ หากโจทก์ประมูลได้ให้ชำระเงิน 1,500,000 บาท และ 5,500,000 บาท และอีกกึ่งหนึ่งของราคาประมูลที่หักด้วยจำนวนเงิน 1,500,000 บาท และ 5,500,000 บาท แล้วแก่จำเลย หากไม่อาจใช้วิธีการประมูลราคาในระหว่างกันเองได้ ให้นำที่ดินพร้อมบ้านดังกล่าวออกขายทอดตลาด และหักเงินได้จากการขายทอดตลาด 1,500,000 บาท และ 5,500,000 บาท ให้แก่จำเลย แล้วแบ่งส่วนที่เหลือระหว่างโจทก์และจำเลยคนละครึ่ง นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค 5 ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ

 
 
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 4656/2567: การแบ่งกรรมสิทธิ์รวมของคู่สมรสโดยไม่จดทะเบียนสมรส



การได้มาซึ่งกรรมสิทธิ์

จำเลยแพ้คดีในศาลชั้นต้นแล้วโอนที่ดินให้พ้นจากการถูกบังคับคดี
อาศัยสิทธิตามสัญญาเช่าทรัพย์สินในที่ดินไม่เป็นส่วนควบ
คำให้การจำเลยขัดแย้งกันเองไม่มีประเด็น